cabalo cansado. (m. f.). Dicho despectivamente de alguien
que está espatarrado de cualquier forma, en una postura ordinaria, indecorosa,
grosera (ponte dereita, rao de cabalo
cansado!). (V. ajuamán 2).
cabalo / cabalo de Miranda. (m. f.). 1. Persona de mal
carácter, brusca, déspota, autoritaria, tirana (pero
fálalle ben á criatura, cabalo de Miranda!).
2. Dura e insensible (nada la
conmueve) (é un cabalo, nun sufre por nadie).
caben mundos e fundos. fig. Caben
infinidad de gente o cosas (en una estancia, cajón, mueble, bolso, etc.) (como que nun cabe nadie máis? Caben mundos e
fundos! / jústanlle os bolsos jrandes, porque aí caben mundos e fundos).
cabesa de seirón. Dícese de la cabeza voluminosa por una abundante y espesa cabellera (mi ma.… canto pelo!..., que cabesa de
seirón!), y de la persona que la tiene así (ven paquí que te peino, cabesa de seirón).
cabesiña Conseusión (m. f.). Se aplica de broma a la gente de poca memoria cuando se olvida de algo (a ver cabesiña Conseusión, acórdate!).
cachar nas patatas. Cachar, pescar infraganti, sorprender (quedei muerta…, nun contaba con el…; cachoume nas patatas!).
cacheira (m. f.). / cacheiriño, -a. 1. Persona muy propensa a romper cosas (ti nin toques a vajilla, que eres mui cacheira). 2. También es cacheira la cabeza del cerdo salada.
cachimán. Hombre de gran
complexión, fornido (ela pequena é, pero
casouse cun cachimán).
cachito. Llamamos cachito
al audífono (cada día oyes peor, porque
nun pos un cachito?).
Nota: En los años 60/70
del siglo pasado, había un veterinario en la villa que era bajito, muy poquita
cosa, debía ser por eso que le apodaban “Cachito”. El hombre era sordo y
llevaba un audífono (algo casi desconocido y llamativo en esa época por lo
inusual). Es más que probable que ese sea el origen.
cachorretas. Las cachas (nalgas-muslos). 1. Se aplica de forma jocosa, con picardía a las de una llamativa y exuberante mujer.
2. Con cariño y ternura a las bonitas
cachiñas de un bebé rechonchiño (mira que cachorretiñas ten).
cada día que pasa, unha pingueira máis na
tella. Hace
alusión a los achaques de la edad.
cada un chora por donde o sinte! Es un argumento en defensa de alguien (o de uno mismo) cuando ponen en duda o cuestión sus quejas por
dolores, penas, tristezas, etc. (V. a cada un doille o seu).
cada un é médico do seu corpo. Cuando se cuestionan las decisiones de una persona con respecto a su
salud. Quiere decir que cada uno sabe (mejor incluso que el médico) qué le pasa, qué necesita, qué debe comer, qué le sienta bien o mal …
caen as aves del sielo! Por el frío intensivo (caen as
aves del sielo co frío que hai!) y
también por el calor sofocante (que calor Dios mío, caen as aves del sielo!).
caen os chusos co calor que fai!
caen os chusos co frío que hai!
caer a barrija ó suelo. fig. Llevar un chasco, un disgusto, una desilusión, un fracaso…(cando se
entere, vaille a caer a barrija ó suelo).
caer as mirtas. Se dice que caen as mirtas por algo, cuando ese algo gusta sobremanera y se desea intensamente (pobriña... caíanlle as mirtas por aquela monequiña...).
caer como un maio (o
mallo). Se usa como ejemplo al relatar una caída (caín coma un maio! /
caiu coma un mallo).
Nota: D. galego: maio. Construción de madeira totalmente cuberta de follas, flores
e outros adornos, que se saca
ás rúas polo mes de maio cantando coplas.
mallo. Instrumento agrícola usado para mallar, que consta de
dúas pezas de pau, a mangueira e o pértego, unidas por unha correa, de modo que
se agarra pola parte máis longa e se golpea coa outra.
caer dun pino. Simbólica e hipotéticamente, ser tonto, imbécil (a ver si pensas que son parvo o que caín
dun pino!). Se dice de broma cuando nos quieren engañar o tomar el pelo.
caerlle unha castaña. fig.
Llevarse un
chasco, un disgusto, una desilusión… (caiulle
unha castaña, nun lle renovaron o contrato).
caerlle unha muela. (Ídem) (cando se entere vaille a caer unha muela).
caer o ollo (por algo). 1. Gustar a rabiar,
pirrarse por ello (como me caía o ollo por aquel vestidiño...!). 2. también
se expresa cuando se siente envidia sana al ver en otros los valores que uno quisiera
para los suyos (solo quixera que a miraras, con que cariño trataba a súa
naisiña…, caíame o ollo miralo!). (V. caer as mirtas).
café rolé! Expresión jocosa que se pronuncia cuando alguien pide
café o lo nombran.
cajalla. Apelativo gracioso a una niña pequeña.
D. galego: cagalla. Excremento en forma de bólas pequenas, propio das ovellas ou das cabras.
caja polas pernas. Se dice de quien lleva los pantalones al caer (sube ese pantalón, que siempre vas de caja
polas pernas!).
cajarlle (a alguén) o can no camiño. fig. Tener
mala suerte, frustrarse los planes, los sueños, las ilusiones. Básicamente se
utiliza para mofarse, cuando esto le ocurre a una persona ambiciosa, soberbia y
arrogante que aspiraba a llegar alto (iba para marquesa, pero cajoulle o can
no camiño).
También se aplica a uno mismo con pena, para lamentarse de la mala suerte (vaia por Dios, cajoume o can no camiño).
Origen: Se dice que trae mala suerte que un perro te defeque en el camino.
cajar masilla. fig. Sudar la gota gorda, pasarlas canutas para salir de una situación difícil o
atolladero (iso nun-o fai calquera; como
nun seas matrero, cajas masilla!).
cajarrillas.1. Descomposición de vientre, cagalera.
2. Miedoso, acobardado, pusilánime (tes un medo…, que cajarrillas eres).
FAM. Escajarrilado. (V. esfurricado 2).
calanca! / caláncalelé!
(Vale cualquiera de las dos; la segunda es más rimbombante) 1. Si se pudiera traducir sería: “¡escarránchate!”.
Se exclama con mucho énfasis, al tiempo que se levanta al crio del suelo (que normalmente colabora porque lo entiende) para
ponerlo a caballo sobre los hombros, o para cogerlo en el colo, o ponerlo en el W.C., etc. 2. a calanca. Llevar en el colo
a un crío apoyado sobre la cadera con las piernas escarranchadas (ponte
a calanca meu amor, que me pesas menos). (V. a
carrancho).
calasas. As calasas son los toros (trozos) de la raya;
evidentemente una vez torada.
caldeiro furado. (Con maldad y burla) se dice que lo es, una mujer soltera que presuntamente perdió la virginidad.
caldo, caldiño, caldallo, calderetallo! Chascarrillo
sobre el caldo (gallego, por supuesto). Se suele declamar al servirlo o al hablar
de él.
calduxar. Salirse un líquido
por fuera del recipiente al menearlo (nun
enchas tanto o balde que te vai a calduxar). (V. sangolear).
caleón. Trozo de cal pequeño que se
utilizaba para dibujar el truco en el suelo. (V. truco).
calfurrias. 1. Son llamados de forma jocosa los calzoncillos largos (pon unhas calfurrias, que hoxe fai frío); y despectiva, los pantalones que son feos, flojos y anchos. 2. Dícese de la persona considerada moral y físicamente insignificante; de cuerpo menudo, enclenque … (isto nun é un home, é un monicaco, un calfurrias).
callejón sin salida, ser un, pareser un. fig. Persona apocada, incompetente, inútil, incapaz de tomar decisiones, o resolver cualquier problema o contrariedad por pequeños que sean (este rao de monte de cono, parés un callejón sin salida). (V. monte de cono).
¡calma y agua de bomba! Se exclama cuando
atosigan a uno apremiándolo. (V. apurado de petrina, dáselle máis tiempo a un aforcado y a ver estaba un sejo e nunca
míraba nada).
calquer casa lle sirve menos a súa. Se dice de la
persona que tiene la fea costumbre de andar de casa en casa, de meterse en los hogares
ajenos (como lle deas confiansa nun-a
sacas daquí; calquer casa lle sirve menos a súa). (V. aduaneiro).
calquer cousa é tousiño! Cuando
se pregunta a alguien qué quiere comer y su respuesta es calquer cousa (nun sei que
faser de comer… / calquer cousa… / calquer cousa é tousiño!).
calquer cousa é un pai… (o unha nai). Dicho del
progenitor que no se comporta como tal, sino que es un padre (o madre) irresponsable,
demasiado permisivo, poco afectivo o distante, falto de autoridad, etc.
calquer día collo un vuelo que
nin Franco! Cuando uno está harto y amenaza con abandonarlo todo y marchar.
calquer día collo un vuelo que
nin patrás miro! (Ídem).
Cambados, a terra dos nabos. No me consta que
lo sea; se dice cuando nombran a Cambados, simplemente porque rima.
camballo. Lote
de pescado ensartado en un cordel a través de las
agallas y la boca a modo de ristra, que los marineros llevan del
barco a casa. Es la parte de la pesca que toca a cada uno en el reparto
correspondiente. Algunas personas (se supone que por semejanza) dicen cangallo.
(V. matute y cangallón).
cambiar
como o vento. Cambiar fácilmente de parecer, de opinión
o criterio (nun se lle pode faser muito
caso que cambia como o vento).
cambiar os ollos polo rabo. Elegir lo malo en lugar de lo bueno.
Un objeto, un amigo, una pareja... (que
pervuiña foi…, cambiou os ollos polo rabo).
candau. Trozo
de piedra (mamasiña…, cacho candau lle tiraron ó pobre rapás!). Es sinónimo de callau.
cando a roda vai mal… La rueda de la vida unas veces va bien y
otras veces va mal. La frase se pronuncia cuando ocurre lo segundo, que alguien
cae en desgracia surgiéndole de forma fatal un cúmulo de adversidades.
cando Dios quer... 1. Se
utiliza para criticar o reprochar la actitud voluble de una persona (xa me doi a cabeza de oíla falar, e cando
Dios quer, pasa por ti e nin te saluda). 2. Paradoja, habla en presente refiriéndose al pasado (nun te apures tanto que inda nun estou; cando
Dios quer, ves unha hora máis tarde).
cando el/ela se perda, quixérame encontrar
eu. Sugiere
que la persona es astuta y pícara cuando uno intuye que lo quiere engañar (cando ti te perdas, quixérame encontrar eu).
cando eu falo canta un carro! Frase que exige respeto, silencio y atención cuando uno habla y nadie
hace caso. 2. Bronca de la mamá a los hijos desobedientes (que te dixen eu!?, cando eu falo canta un
carro!).
cando me casei eu, casácheste ti tamén.
Reivindicación femenina que recuerda que el marido tiene las mismas
obligaciones que la mujer.
cando mexe xa lle pasará. El
enfado.
cando nun se pesca,
é polos arroases. Cuando alguien
busca una justificación absurda a un fracaso.
cando se lle mete unha cousa entre
corne e corne...! Se exclama cuando alguien se pone en plan cabezota y terco para salirse con la suya.
cando ven unha, nunca ven sola. Las desgracias
nunca vienen solas.
cando ven, ven todo xunto. 1. Expresión de fastidio cuando coinciden varios compromisos diferentes a la vez (citas,
eventos…), debiendo prescindir de alguno por no poder atenderlo todo. 2. En caso de juntarnos con muchas cosas a la
vez, ej. en verano (regalado o cosechado): pimientos, tomates zanahorias… Y en cualquier
otra situación parecida.
candullo. Piedra. Sobre todo, se refiere a las utilizadas por los niños para apedrearse
entre ellos, lo mismo que callau. Aunque
quizá candullo exprese mayor tamaño,
más agresividad (estes rapases son o
demo, andan a jerras con candullos, vanse a matar!). (V. candau).
canelo. Juguete
infantil de “fabricación propia”. Consistía en un segmento de caña en el que se
introducía, por un extremo, una bolita de ciertas plantas o flores silvestres,
y por el otro se soplaba con fuerza disparando la bolita como si fuese una
bala. Era un juego básicamente de niños.
cangallón. -a.
Nota: Hay cuatro palabras parecidas que utilizamos en
Bayona: mangallo, mangallón/a, cangallo
y cangallón/a. Cangallo está en el diccionario de
la lengua española, mangallón en el
de a lingua galega. Mangallo
y cangallón es posible que sean
bayonesas. Las cuatro se pronuncian de forma peyorativa y significan lo mismo:
grandullón alto y desgarbado. Todas se aplican tanto a hombres como a mujeres;
básicamente a gente joven, adolescentes de cuerpos desproporcionados para su
edad.
cangallos. Otra acepción más de
cangallo, en este caso en plural: los genitales masculinos (pero, nun te da verjonsa andar cos
cangallos ó aire?). (V. collumbadas 2).
cángaro. Buey de mar.
cans
aullando, parecer, ser. Dícese de la gente muy gritona, de las canciones estridentes
o de la gente que canta fatal (isto nun é un cantar, isto son cans
aullando).
canta máis presa máis calma! Se
dice con rabia cuando hay prisa y todo sale mal; todos son contratiempos, impedimentos, percances, dificultades... Podría
ser sinónimo de vísteme despacio que
tengo prisa.
cantar baixiño. fig. Leer la cartilla, poner a caldo, a caer de
un burro (si nun fora que hai Dios…, íbame a oír, íballe a cantar baixiño!). (V. si nun
fora que hai Dios...).
cantinera. fig. Mujer casquivana, dicharachera, poco juiciosa, que no se da a respetar; festexeira,
cascabeleira (nun ten sentidiño ningún, é unha antinera). (V. aduaneira y barajera).
Cantinflas. 1. Se suele encasquetar
de broma a un hombre que hace el payaso. 2.
Así mismo si es flojo, débil, enclenque, poca cosa.
capelina. Especie de pequeño chal cuya parte inferior tiene forma redondeada, y cubre los
hombros y la parte superior de la espalda.
capildó. Cualquier prenda de abrigo (más bien vieja o en
desuso) que se pone sobre la ropa cuando hay frío, para estar en casa (nun se te ocurra salir á calle con ese
capildó). 2. Se llama de broma a la
capelina (teño frío, vou a pór o capildó).
capillas. fig. Con socarronería, bares, tabernas, cantinas, tascas... (lojo de mañán, e xa leva recorrido tódalas capillas!).
cara de folle (m. f.). fig. Carota, caradura, sinvergüenza.
cara de leiteiro, -a. (Ídem).
cara de mico (m. f.). Dícese de la gente de
cara menuda (V. mico).
cara de porco (m. f.). Persona
antipática, mal encarada.
cara de seixo (m. f.). fig. Caradura, sinvergüenza.
cara de xerjón. (Ídem). (xergón: colchón
de follato).
cara lavada. (Ídem)
¡carajo la vela! Es lo mismo que decir solo ¡carajo!; manifiesta sorpresa, asombro, estupor, susto, dolor… como
¡carajo la Habana!
carallete. Percance, incidente desagradable (pasoume un carallete...).
carallete de mico! Expresión de
asombro, de grata sorpresa. Algo así como ¡caray que suerte!
carallóns. (Farallóns). Bajos ubicados en la entrada principal
(sur) de la ría de Bayona.
cariño puto. fig. Falso cariño o cariño
inexistente (siii, querlle comarea;
tenlle un cariño puto). (V. comarea…y querlle tanto como…).
carjado como un ximino. Es sinónimo de carjado como un burro (pero muller, siempre vas carjada como un
ximino).
carjo. Responsabilidad (quédase a dormir porque se deita sin carjo).
carne de burro nun é transparente!
Así se protesta cuando alguien se pone delante y quita visibilidad o hace sombra.
carne valiente. Es una materia blanco-amarillenta, dura y correosa (¿nervios?), que no es comestible y está insertada o entreverada en algunas piezas de la carne de vacuno.
carocha. Careta, máscara.
carrachichas. Termitas que vivían en colonias en las antiguas paredes o tabiques interiores construidos
con madera y yeso. Salían al exterior cuando se rascaba la superficie del yeso.
carrapicho. Llamamos carrapicho a un determinado tipo de
algas.
carrasco. (m. f.). Dícese de la persona (adulto o niño) arisca, huraña, desencariñada
…(V. teixujo).
carrete.
Por su supuesto parecido, se llama carrete al carozo (en Bayona caroso) de una
fruta; básicamente manzana.
carromato. Se califica de carromato a
una persona lenta, pachorrenta, flemática…
(eres como un carromato, nunca te safas!).
carroucha / carrouchiña. Apelativo
cariñoso que se hace a las bebés y niñas pequeñas.
carroucha. También llamamos carroucha a una roldana.
cartos e palabras! Respuesta a la
pregunta canto te costou? 1. Cuando no se quiere cobrar un encargo. 2. Para no desvelar el precio de una
compra.
caruña. Es el hueso de la fruta. (de Bahiña).
casacú. Cazón o Patarroxa (pez). (V. sapata).
casarse ó lado da carretera. fig. Casarse bien, con
alguien de dinero y/o capital (carai como supo a túa filla..., casouse ó lado da carretera!).
cáscara de nos. (Cáscara de nuez). Esta definición de la gamela,
ilustra su fragilidad, y más cuando se encuentra en la mar con temporal (que jalerna Dios
mío…, e eses homes no mar, nesa cáscara de nos…!).
casía. Conjunto de aparejos que lleva una embarcación para la pesca.
castillos
máis jrandes viñeron abaixo. Se manifiesta cuando alguien se
escandaliza o cuestiona algo inimaginable, como el fin de una antigua y profunda amistad, o la disolución de una pareja o matrimonio que aparentaba ser estable, etc. (que nun-o crees? Castillos máis grandes viñeron abaixo, eh?). Es
similar a cosas peores se vieron.
castrón. (m. f.). (Despectivo)
Dicho de alguien que se repantiga de cualquier manera, en una postura inadecuada,
indecorosa, incorrecta (ponte dereita rao de castrón!). (V. cabalo cansado).
catea. Tunda, paliza. 1. En el sentido literal de la palabra (pobriño…, menuda catea lle deron ó salir da escola! ...). 2. fig. Ejercicios agotadores como puede ser, caminar largas
distancias, realizar un trabajo duro, sudar la gota gorda practicando deporte intensamente, etc. (hoxe deume por limpiar a fondo, levei unha
catea…!). 3. fig. Paliza verbal de alguien que habla por los codos (que
maneira de falar Dios mio, que catea me meteu!). 4. fig. Por último, leva
unha catea el equipo que pierde por
goleada (que maliños son, que catea lle
meteron!).
clarear. 1. Tender la ropa blanca al sol (ó clareo) después de lavarla y enjabonada, regándola a menudo para que blanquee y pierda cualquier zona encourada que pueda tener. (V. encourado).
2. Aclararse, decidirse, terminar ya de una vez (clarearvos xa dunha ves oh! E ti tamén, claréate!).
Nota 1: Se riega para que no sequé (si seca, la ropa blanca al sol, amarillea), e intensifique además el efecto del jabón. Luego de varias horas (a veces todo el día), se aclara para quitarle el jabón, y se tiende a secar.
clocar. Colocar (cloca ben iso).
coa
comida na boca. La frase hecha coa comida na boca se usa para protestar
si alguien propone hacer algo apenas se acaba de comer (espera un pouco oh, que inda estamos coa comida na boca).
cochado de niebla. Cubierto de niebla muy densa (nun se mira nada, está todo cochado de niebla).
cochambreira (de cochambre). Lugar o espacio
sucio, desordenado, lleno de cachivaches, caótico… (V. estercolera).
codia. Es usado con su significado real: costra,
corteza del pan; pero, además, de forma simbólica, una pizca, una migaja de
algo (dame índa que sea unha codia oh!).
codias. En plural significa rácano, avaro (que
codias eres rasco!). (V. rasco).
codillo. Vuelta
o doblez que coge a veces una cuerda dificultando su flexibilidad, para enroscarla,
por ejemplo (hai que estirar ben a tralla
que ten codillos comarea).
cogí, comí. fig. 1. Vivir al día (nun son capases de aforrar unha
peseta, cogí comí). 2. Queja
por lo poco que dura el dinero en las manos, por la inevitable rapidez con que se
gasta (ai Dios mio, nun hai cartos que
chejen!, ¡cogí, comí!). (V. entran por
una man, e salen pola outra).
colerín.
Fuerte
hedor nauseabundo. Se aplica más que nada al tufo resultante de una diarrea (nun hai quien entre en este retrete, que colerín!).
cólico de trapos. Cólico de barriga
o intestinal. Se usa siempre de forma jocosa, sobre todo cuando uno tiene ganas
de ir al baño (teño que ir ó escusado, deume un cólico de trapos…!).
colle o petate e mándate mudar! Una forma más de mandar a paseo (sabes que te dijo? que me deixes en pas!; colle o petate e mándate mudar!).
coller a eito. Coger por orden,
sin elegir (nun escoller os aparellos,
coller a eito!).
Nota: En el D. galego coller
a feito.
coller
(a
un) de maré. fig. Coger a uno anímicamente mal, irascible, irritable…, por una
mala experiencia, problema personal o carallete
que acaba de sufrir (cóllesme de maré! ...). Se pronuncia con
rabia cuando en estas circunstancias, alguien se dedica a incordiar con bromas
pesadas, crear problemas, molestar… La expresión da a entender que no está el
horno para bollos y puede explotar en cualquier momento. (V. carallete).
coller a xeito. 1. Tropezarse con una persona en un
momento oportuno, a tiro para cantarle las cuarenta y ponerlo a caer de un
burro (ti tranquila, que como a colla a
xeito…, leva que rascar!) (V. levar
que rascar). 2. Así mismo se
dice de alguien que habla por los codos, que al que colle a xeito le da la paliza (fala o del máis o alleo, como te colla a
xeito…tes que aturalo). Es sinónimo de coller por banda.
coller con dentes e uñas. fig. Coger con avidez, satisfacción y de mil amores (un
buen trabajo, un regalo, dulces, alimentos, etc.) (debeulle de justar que o colleu con dentes e uñas).
colludo, -a. Persona inmune al dolor ajeno, insensible, dura y despiadada (e colluda, nun se preocupa por nadie). (V. cabalo de Miranda 2).
collumbadas. fig. 1. Despectivamente
cualquier colgajo inservible. (V. piringallos).
2. De forma jocosa los genitales
masculinos (pero muller, viste a ese musiño,
que leva toda a mañán coas collumbadas ó aire!). (V. cangallos).
comarea da ribeira. Probablemente
sea una contracción de como area da
ribeira. 1. Significa
abundancia, cantidad (de cualquier cosa). 2.
En ocasiones se dice con ironía insinuando lo contrario, que es poca o nula
cuantía (siempre te estás chorando, e tes
cartos comarea… / Sií oh, teño comarea da ibeira!). 3. Se utiliza con sarcasmo para negar o contradecir cuando uno disiente
de algo (disque está muy preparado; siii …,
está comarea, da ribeira) La
mayoría de las veces se abrevia y se dice solo comarea. Es sinónimo de montes
e moreas.
come arrós Mundo! Es algo así como come e cala!; y, en cualquier caso, una forma de mandar a
paseo.
come máis cos ollos que coa boca. Se
dice de la persona egoísta que, a la hora de comer, le cae el ojo por todo, todo
lo quiere, todo le parce poco y al final, todo lo deja (pa que o pediches si nun-o ibas a comer?
...Tes un visio...; comes máis cos ollos que coa boca!).
cómeme a merda!, cómellos …, cómello/a…, cómenos … Es una crítica-queja sobre la falta de limpieza de una casa, real o imaginaria (manía) (ai Dios mío, nun dou feito, cómenos a merda!). (V. cheja a merda ó techo).
Nota: merda (mierda), casi siempre se usa como sinónimo de suciedad.
comendo e o jato lambendo! Réplica a la
pregunta como!?, cuando alguien la hace desconcertado por lo que acaba de oír.
Tiene algo de retranca y se podría interpretar como o que oes!
cómennos polas pernas. 1. Queja sobre la carestía de la vida. Sugiere la expresión que (comerciantes, tenderos vendedores) nos estafan, nos roban en el peso, nos engañan... 2. Se protesta abrumado, asfixiado por un sinfín de pagos, facturas e impuestos. 3. Dícese de la gente que se aprovecha y abusa económica o materialmente de otros (é unha vividora, estallo comendo polas pernas). (V. comerlle un lado y estamos roubados).
comer a carnada. fig. Engatusar, hacer la pelota con el fin de conseguir
algo (como me comes a carnada …). (V. botar o enjado).
comer como un odre. fig. Comer de forma voraz, sin educación ni
compostura (fai
favor de comer con educasión que comes como un odre!).
comer como un pito / comer como un pitiño. Comer muy poco, como
un pajarito (como vai a creser si come como un pito?).
comerlle as papas na cabesa (a alguén). fig.
Significa siempre, superar, aventajar a la persona con quien se compara. 1. En estatura (como creseu este rapás... xa te come as papas na cabesa!). 2. En inteligencia, talento,
conocimientos, cultura, etc., etc. (nun é
que o máis vello sea parvo, pero o pequeno cómelle ó hirman as papas na cabesa).
comerlle un lado (a alguén). fig. Lucrarse
o beneficiarse indebidamente a costa y en perjuicio de
otro, aprovechándose y abusando
de su generosidad, bondad o cariño (regalos, invitaciones, dinero, etc.) (anda con el polo interés, cómelle un lado).
comer por antoxos. Primero rechaza determinado
alimento …, al rato dice que lo quiere… (a
ver, claréate, que comes por antoxos!). (V. clarear 2 y come máis cos ollos que coa boca).
… como a jrama. Simboliza
mucha cantidad, abundancia. Se aplica a cualquier cosa (chove como a jrama / Dios nos dea cartos como a jrama).
… como arrós mundo. (Ídem) (colleron ameixas como arrós mundo!).
… como cada un de tantos. Significa
“como cualquiera”, es decir, incluye a todo el mundo, pero especialmente a uno
mismo (criáronse na miseria, como cada un
de tantos…, e ora nun conose á xente).
como chove, como chove,
na casa do pobre. Se usa para decir que llueve.
¡como en España ni hablar! Frase repetida con frecuencia, sobre todo por los emigrantes retornados.
como estás? / Jodida pero
contenta.
como estás? / Jodida e mal paja.
como estás? / Navegando con
dificultá.
como me jodes Herodes! Cuando alguien te está tomando el pelo.
- Como te chamas?
- Come castañas, e de apellido xijante podrido.
como teñas un mete, como tes un saque… Es una broma con
doble sentido (uno evidentemente picante), que se suele dar a un personaje
glotón, tripero, por el saque que tiene al comer.
conachuda. Insulto femenino
indeterminado y usado generalmente entre amigos.
Palabra sugerida y explicada en los comentarios del blog, que a mí me suena a pachorrenta.
conada,
conadas. Se califica como conada
a un sinfín de cosas (materiales y a veces inmateriales), que sería imposible
enumerar: Una chorrada, una tontería, cualquier cosa que no nos guste, algo de
poco o nulo valor y utilidad, etc., etc., etc. (comida moderna... A min esas conadas nun me justan nada).
Conaina o doña Conaina. Apelativo
femenino, jocoso e indeterminado (nun
miraches por aí a doña Conaina?).
condenar. Hacer rabiar, incordiar, fastidiar, perturbar (como me condenan Dios mío!). Lo utilizan sobre todo las madres para quejarse cuando
las “condenan” los niños.(V. apostemar).
FAM. condenado, -a. 1. Se usa como insulto al echar la bronca (pero condenada, qué fixeches?!). 2. Molesto, fastidiado, disgustado, harto… “víctima de condena” (estou condenada!).
conear (de conada). Fuchicar, fozar, toquetear... puede que intentando arreglar o realizar algo manualmente (que estás coneando?).
conecho, -a. Tacaño.
coneira. Mujer o niña muy “cuqui”; detallista, perfeccionista, meticulosa, que le gustan las
conadas, sus cositas, cuidarlas, ordenarlas … (
que coneiriña é…).
coneiro. 1. Hombre de ademanes y gestos afeminados. 2. Ser
un conas (Véase).
confesar. fig. Sonsacar a alguien con astucia (nun te dixen eu?, xa lla está confesando!). (V. sacarlle os pecados do corpo).
conicha. Otra forma chistosa
más de denominar el órgano sexual femenino.
conmijo nun corta as uñas! Hace alusión a determinada
persona complicada, liosa, malévola… La expresión señala que no le pasa
ni una, que no le consiente sus faltas de respeto ni el trato que da a los
demás (xa to fai a ti…, conmijo nun corta
as uñas!). Es algo así como a mín nun
me torea!
cono! / cono de vento! / conosimento! Sinónimo de ¡coño! en tres versiones. Además,
cono de vento sustituye a veces a conoucho (que rao de cono de vento é isto!?).
conoser como a ruda (a alguien).
1. Conocerlo a fondo, en
profundidad (sei do que falo, porque a conoso como a ruda). Tiene
connotaciones negativas cuando la intención es señalar de qué pata cojea (ó do bar conóseo como a ruda). Es
sinónimo de conósoa como si a parira. 2. Ilustra el cariño de un bebé cuando se regocija al reconocer a alguien apenas lo ve (ponse parvo cando me mira,
conóseme como a ruda!).
conoucho. 1. Cualquier cosa u objeto indeterminado,
cuando no se recuerda o se desconoce el nombre (fai favor oh,
trai paquí ese conoucho). Es sinónimo de chisme chintófano y chirimbolo. 2. Peyorativamente si el objeto
es algo inútil o nos desagrada (que rao de conoucho e este!?). (V. contomenio).
contáchesme un conto!... Cuando
dicen, corrigen, o cuentan algo que es más que evidente. Viene a ser ¡ya lo
sé, es obvio!
cóntalle os feixóns. Hace referencia al individuo que ejerce un férreo control sobre el dinero que gasta su mujer. (V. bolseiro).
contarllas a Dios!... Las penas.
contomenio. Contomenio, conoucho, chintófano y chirimbolo tienen el mismo significado. (V. conoucho).
¡contra marinos! Puede ser sustitutivo de ¡cono!, ¡concho!, ¡coño!, u otro taco
más soez.
¡contra marinos finos!
¡contra marinos finos y repimpinos! Esta y las
dos anteriores, son tres versiones de la misma chorrada e igual significado.
¡con uno que lo diga basta! ¡De
acuerdo, no se hable más!
coñorito, -a. Mofa o broma de señorito/a (xa te viñeron os
coñoritos?).
corcón (m. f.). Se atribuye a una persona (niño o adulto) arisco, huraño, antisocial… (que te vai a dar un bico, si é un corcón!). (V. carrasco y teixujo).
corno da abundansia. 1. Cuerno de mar.2. Despectivamente persona que
grita al hablar o al cantar.
correa. Pez congrio.
correol. Es un tipo
de alga marina muy abundante en a
Cuncheira. (En gallego correola).
correr a alta e a baixa. fig. Realizar diversos recorridos visitando todos los comercios y tiendas habidos
y por haber (corrín a
alta e a baixa para comprar uns sapatos, e veño sin eles!; nun topei ningún
que me enchera o ollo).
correr as
carambainas. De broma y simbólicamente viajar, hacer salidas, escapadas, dar largos paseos o recorridos... (siempre andan a correr as carambainas). (V. andar de rota batida, correr a alta e a baixa, recorrer as sete aldeas…).
correr
como os ladróns. fig.
Andar apresurado, corriendo atosigado, estresado, acelerado… (fun botando a alma pola boca, correndo como os ladróns!). (V. botar a alma pola boca).
correr como un sarillo. fig. 1. Caminar y moverse con soltura, destreza y agilidad, sin
dificultad. 2. cuando lo
hacen, una persona que estaba impedida o un crío que empieza a caminar, se
exclama con grata sorpresa (mira paí..., corre
como un sarillo!).
Nota:
Un sarillo es una devanadera (armazón para devanar madejas).
correr como un sepilín. (Ídem).
corta-lo sono. Interrumpir
el sueño y ser incapaz de retomarlo (nun
fajas ruído que pódeslle cortar o sono á nena).
cortejo. Amante (disque seica ten
un cortejo).
cortello. Se dice de una
casa o estancia en diferentes circunstancias (evidentemente
siempre negativas): sucia, desordenada, vieja, destartalada… (tendes este cuarto como
un cortello!).
coser pa fora. Prostituirse,
mantener relaciones ilícitas, clandestinas… (disque seica cose pa fora…)
costar fel e fariña. Término que ilustra los problemas o dificultades padecidos para lograr un fin (costoume fel e fariña vir hasta aquí!).
Es sinónimo de costar Dios y la ayuda.
co tiempo maduran as peras. 1.
Este dicho se emplea de cachondeo cuando en medio de un debate o
conversación suena la frase co
tiempo… (bueno, co tiempo xa se mirará… / co tiempo maduran as peras!). 2. Con satisfacción y alegría cuando
sucede algo largo tiempo esperado (miras?,
xa to desía eu; co tiempo maduran as peras).
cotón. Suciedad en la piel, mugre, roña (lava ben ese pescoso, que o tes cheo de cotón!).
cotrolo (m. f.). Persona sucia, que descuida su aspecto y aseo personal y/o
la limpieza de su casa (é unha porcallona,
un cotrolo). (V. balandrín 2, baldreu 1 y porcallento).
criar un porquiño. Crían
un porquiño, los padres que educan a
sus hijos con excesiva permisividad, sin poner
límites, consintiendo y concediéndole todos los caprichos (consíntenlle todo; están criando un porquiño).
crubelo. Cría del abadejo (pez).
cruseta o truco. Truco le llamábamos los de nuestra generación; la de mis
padres le llamaban cruceta. Es la rayuela (juego infantil). (V. truco).
CRUSTACEOS: NOMBRES
DE LAS DIFERENTES PARTES DEL CENTOLLO, BUEY DE MAR, LAVAÑEIRA…
-caca, carro o cacho. Es la parte que queda en
contacto con el caparazón una vez extraído el pecho. De exquisito sabor, su
consistencia o densidad va desde acuosa a muy densa o sólida.
--corales. Sólo
lo tienen las hembras. Son los huevos que es lo que se conoce como “el
coral”. En el coral se concentra el pico de máximo sabor.
-patas.
-peito (pecho).
Cuerpo donde se encuentra la carne dentro de una especie de celdillas.
-sámajo. Parte blanca no comestible que se halla entre el cacho y el pecho.
-trabóns (trabones). Son las pinzas o tenazas.
cuadra. fig. Cuchitril, pocilga, lugar o espacio sucio y desordenado (tendes isto feito unha cuadra!). (V. cortello y foseira).
cuchifritos. De forma genérica cualquier clase de picoteo alimenticio
(más bien frituras) o lamberetadas (quien truxo estes cuchifritos?).
cuchiso. 1. La basura (pa
que queres iso que nun sirve?; tíra con el ó cuchiso). 2. Se dice de la persona desaseada, sucia, porcona…
FAM.
Cuchisento, -a. (V. cotrolo).
cu de lavadouro. Dícese del pompis grande y respingón. (V. lavadouro).
cuero
/ couro / courón. Insulto barriobajero en tres versiones. Hace
años era habitual escucharlos en las riñas vecinales entre mujeres.
cuncho. El cuncho es la
“arena” de la playa da Cuncheira. Está
formada por un ingente conglomerado de fragmentos de conchas (hai que ir á
Cuncheira a buscar un caldeiro de cuncho pa botarlle ó jaliñeiro).
Nota: Hace años era costumbre extenderlo por el suelo de los gallineros.
Decían que era un buen nutriente para las gallinas (por el calcio que contiene)
y, en consecuencia, para los huevos.
En algunas casas se hacía lo mismo en la cocina con la arena de la
playa; se esparcía por el suelo una vez limpia y ordenada.
cunicho. Dicho con desdén de algo diminuto (neste armario nun cabe nada, é un cunicho).
Se aplica principalmente a los habitáculos, estancias, locales, casas… (miras…? eran un bando de fillos, e criáronse
nun cunicho). (V. parés a casa de
Gila).
curricho arnal. 1. Persona que come sin educación, con
malos modales, como un cerdo, o que deja el lugar donde come lleno de porquería
(come ben, que pareses un curricho
arnal!). 2. Niño mimoso y
consentido.
curricho da pía. (Ídem) (é un currichiño da pía!). (V. donde come el…).
currillo. Es una variedad del juego
de canicas (xojamos ó currillo?).
currupío o corrupío. 1. Se llama así a la forma en espiral o
remolino que forma el pelo, sobre todo en el cogote. 2. Molinillo de viento (juguete
infantil).
curuquela. Voltereta.
chaboleiro / chaboleira. Mayormente, el primero es como un encargado de la chabola; la segunda, de las ataderas. Para quien lo ignore,
la chabola es un local o nave donde se atan los aparejos.
chaíñas (m.
f.). Bobo, simplón, a boa fe … Un pisote! (V. paxolo).
chalé lulú. 1. Forma socarrona de referirse a la
casa (inda nun te fun a mirar o chalé
Lulú). 2. Se utiliza también para describir
una suntuosa casona (teñen un piso en Bayona e un
chalé Lulú en Baredo).
En realidad,
el chalé Lulú era una casa de madera ubicada en la carretera nueva (hoy Marqués
de Quintanar) en su confluencia con Laureano Salgado.
Tampoco se llamaba Lulú, sino Villa Nelú (1901) (los bayoneses como en otras ocasiones,
por similitud, modificaron el nombre). Sus dueños eran un matrimonio de la
burguesía madrileña: Luis Romea Avendaño y Blanca Chao.
chama a beba. fig. Da sed. Se dice cuando la comida está muy salada (isto chama a beba, está como a pilla!). (V. estar como a pilla).
chama antes que te chamen... Se refiere a alguien que acusa,
corrige o censura a otros, las faltas y errores que él mismo comete. (V. hai
que oílas de quien veñan).
¡champán, champán como una loca! Ignoro el origen de esta expresión. Solo sé que se exclama (y en castellano) cuando suena la palabra champán.
changa. 1. Pequeño trabajo, chapuza o reparación hechos por un aficionado o persona mañosa (nun ten traballo, anda fasendo changas). 2. Tarea o
trabajo que se hace de favor, sin remuneración (nun tarda nada en vir con outra changa). (V. encomienda).
changüí. “Quiñón que se obtén da venda dunha cesta
de peixe. A cada mariñeiro
correspóndelle o seu changüí”. Esto es lo que dice el D. galego, y así debió de
ser aquí en origen, porque en Bayona el significado es más amplio: se llama
changüí a cualquier gratificación o pago (en dinero o en especies) por
colaborar o ayudar en cualquier tarea (que,
nun hai changüí?).
chapeu. Despectivo cualquier prenda de abrigo, sobre
todo si es grande y fea (bota un chapeu
por riba, que hai frío comarea). (V. comarea da ribeira 1).
chaquetilla. fig. Paliza, tunda (ten a lengua tan larja, que un día vanlle a dar unha chaquetilla).
charneco. Dícese
del hombre informal, irresponsable, cantamañanas, falabarato…
(palabra de Bahiña).
chéiralle muito o cu ó señorío! / fédelle muito o cu ó señorío! Tiene aires de grandeza.
cheirar a can. fig. Tener desconfianza,
recelo sospechas… (nun sei que pudo pasar
aí; mmm... cheirame a can).
cheirar a raposiño. fig. Oler mal una persona, básicamente a "humanidad". Se aplica sobre
todo a la ropa (cámbia esa camiseta,
que xa cheira a raposiño).
cheiro a farún (o bravío). Intenso mal olor de algunas cosas como el conejo…, el
pescado seco o en salazón... (sobre todo cuando ya está rancio) (ponlle adobo ó conexo que lle quita o cheiro a farún).
cheja a
merda ó techo. fig. Está todo
sucísimo. Típica queja del ama de
casa preocupada cuando por desgana, pereza o falta de tiempo, no tiene su hogar
tan limpio y ordenado como quisiera (chéjame
a merda ó techo!). Como hipótesis (ando caíndo do janapán; si nun fora a forsa de voluntá, chejábame a merda ó techo).
2. También se utiliza para criticar
la falta de limpieza de cualquier casa ajena (chéjalle a merda ó techo!). (V. andar (o estar) caíndo do janapán y cómeme a merda!).
chejan os partes a Madrí! Se refiere a un hecho vergonzoso ocurrido en el
entorno. Quiere decir que inevitablemente será (o ya lo es) un escándalo de
domino público. Se expresa con bochorno si está involucrado o lo
protagoniza un familiar. (que verjonsa Dios mío, van a chejar os partes a
Madrí!). (V. nun hai outro falar).
(chejar) a punto de caramelo! Llegar
a punto, justo a tiempo, en el momento preciso (a punto de
caramelo!; acabo de por a comida na mesa).
chejar e espetar... 1.
Cuando las cosas se consiguen
rápido o suponen un éxito fácil. 2. Ser
atendido nada más llegar, sin tener que esperar (así da justo, foi chejar e espetar). Es lo mismo que llegar y besar el Santo y chejar e encher.
chejou a donde quería. Dícese de una
persona ambiciosa cuando logra conseguir su objetivo (¿miras? ..., el que la sigue la consigue; chejou a donde quería).
Muchas veces, por envidia, adquiere connotaciones negativas, llevando implícita
la insinuación (aunque no sea así) de que lo logró por trepa, con malas artes.
chejoulle ahora…! Cuando
alguien cambia de postura y lo que con anterioridad detestaba o rechazaba,
ahora lo apoya y defiende a ultranza (puede ser una postura, una teoría, una idea, una
persona). (V. botar os boches).
chejoulle o día! 1. Al termina un trabajo o labor que se había eternizado (por fin, chejoulle o sía!). 2.
Al realizar algo, u ocurrir un acontecimiento muy necesario largo tiempo esperado
(por fin chejoulle o día, sin tiempo nun
era!).
chejou Varela!, nun prejuntábandes por el? Cuando llega alguien que,
o bien hace rato que se espera o tiempo que no se dejaba ver, que no venía.
Según las circunstancias se dice de broma o con retranca.
cheo/a coma un juevo. 1. Se dice que está así, cualquier cosa que
esté llena de forma positiva (as
lavañeiras estaban riquísimas, e cheíñas como un juevo! 2. Sentirse
a gusto, satisfecho, realizado, por haber disfrutado de una
comida espléndida, un concierto maravilloso, una buena película... (como me justou, que ben cantaron!, quedei cheíña como un juevo!);
por una conversación o “asignatura pendiente” que por fin se pudo llevar a
cabo, etc., etc. (xa falei con ela, que a justo quedei , cheíña como un juevo!).
chi. Pequeña porción de pan con la que
se sopetea en la salsa de la comida o que se usa para rebañar el plato (fai un chi nesa salsiña que está muy rica).
chiclar. Con sorna, beber vino
o cualquier otra clase de alcohol (ale,
ale..., chicla ben...!).
chiclé. Dicho con retranca, cualquier clase de
bebida alcohólica (nun hai chiclé! Bebe
ajua que fai boas mosas). (V. bebe
ajua…).
chichos. Coletas (ven aquí raparija que te fajo uns chichos
nesas jadellas).
(V. jadellas).
chimango. Hombre grandullón.
chimés (despectivo). 1. Zapatos
enormes, brutos, ordinarios y feos (a ver
si te acostumbras a por os chimés no seu sitio, que siempre os deixas polo
medio). 2. Se dice que lo
parece, la persona que los lleva (pareses chimé con esas chalanas). (También
llamamos chalanas a los chimés).
chiminea pu. Dedicado a la persona que fuma, por el desagradable y molesto humo del tabaco (Dios,
que chiminea pu!, habías de fumar o último!). (V. habías de fumar o
último).
chimparse como un mascato. Chimparse
con ímpetu, sin miedo (nun ten medo nigún;
así que cheja á playa, chímpase ó mar como un mascato).
chímpate José coas patas de pé. Este dicho se utiliza para mandar a la gente a la cama (veña, a dormir que xa son horas...! Chímpate José coas patas de pé! (V. tirar co corpo).
Chímpatejosé. Es el cormorán marino. Es probable que fuesen los marineros quienes lo "bautizaron" con ese nombre, porque se chimpa sumergiéndose en el mar cuando atisba peces para darles caza.
chíname no cu! Es una mala contestación, barriobajera, muy ordinaria y soez. Solía decirlo una mujer con trastorno mental que creía que todos le tenían envidia. Completaba la grosería, con un gesto no menos feo: al tiempo que lo decía, elevaba la cadera y sacudía con fuerza la nalga con la palma de la mano (estilo Lina Morgan) .
chinchimoni. Pasta, dinero (ela o que quer é chinchimoni). (V. billulli).
chínfanos. Agujas (pescado) enlatadas. Si son frescos, además de agujas le
llamamos alcriques.
chingolo (m. f.). Despectivo, persona excesivamente alta (si son pequena millor!; prefiero ser pequena, que no un chingolo).
chisnar. Estillar, golpear, sobre todo en la loza esmaltada
de porcelana (nun tendes cuidado ningún;
tendes este tangue cheo de chisnasos). (V. nicar).
FAM. chisnaso.
chivero, -a. Persona
que anda ó chivo. (V. andar ó chivo).
cho. Colega, tío, individuo…Aunque pueda parecer una palabra moderna porque es muy usada por la gente joven, no lo es, ya se lo escuchaba yo a un tío mío hace más de 50 años. Creo recordar que, según él, cuando andaba a la mar, se lo llamaban los vascos al ayudante de cocina del barco.
chorar
por un ollo aseite e polo outro vinajre. (Burla irónica). Ir de víctima
haciendo amago de llorar, fingiendo (dille
aljo á criatura muller, que está chorando / sií oh, chora por un ollo aceite e
polo outro vinajre). Es sinónimo de llorar
lágrimas de cocodrilo.
choupana. Ubicada en la proa de la gamela,
a
choupana es una especie de banco donde se sienta el marinero remador.
La parte inferior se aprovecha de cajón para guardar herramientas varias de
abordo, como puede ser a poutada (especie de ancla), cabos,
sebo, toletes, etc., etc.
choupana. Se utiliza con humor como sinónimo de cama (marcho, voume pa choupana).
chove e venta, fai un frío que escarapela / métete na
cama / no que xa estou nela. Se recita cuando llueve. (V. como chove, como chove…).
chovía como Dio-la votaba! Llovía
a cántaros, diluviaba. Esta expresión sólo se usa así, en tiempo pasado.
chuchamelos. Flores silvestres amarillas que abundaban en Sta. Liberata. El tallo rezuma una especie
de jugo amarillo que los críos acostumbrábamos a chupar (producía granos en la lengua). En la actualidad
proliferan por el paseo de Monte boi.
Nota:
en gallego chuchamel.
chuflar. Introducir, meter.
chumbaleu.
Palo que cargado al hombro entre dos hombres, se utiliza para
transportar o caixón do peixe (de 50 kg. de capacidad).
chupado. Estar
chupado es una expresión española y gallega que significa que una cosa es fácil
de hacer. Asimismo, hace alusión a una persona muy delgada (está chupada).
También en Bayona la
usamos con el mismo significado, pero añadimos una más: salir chupado, que se utiliza con doble significado, para indicar que una
compra salió cara o, todo lo contrario, barata (según el contexto) (carai pa o viaxe, saliuvos chupado!).
chupalámparas. (m. f.). Se califica de chupalámparas a la gente aprovechada, interesada, vividora, gorrona...
chupar. D. galego y español: gastar los bienes de alguien con engaño. 1. Aquí se le da un significado parecido: lo que hace un chupalámparas, gorronear, chupar de los demás, aprovecharse de otros. 2. fig. Recibir unas buenas zurras (pórtate ben que vas a chupar!).
chupatintas. (V. chupalámparas).
churrubio. Cualquier cosa diminuta; persona, planta o animal pequeños, que no desarrollan.
chusar. Forzar, presionar, introducir algo a la fuerza… (nun lle chuses a comida á criatura, si nun quer comer, déixaa).
chuvidiso, -a. Persona menuda,
poca cosa, enclenque.
Cho
ResponderEliminarColega, tío, tronco
Gracias, lo añadiré.
EliminarYa lo puse. Gracias
EliminarConachuda
ResponderEliminarInsulto femenino indeterminado y usado generalmente entre amigos, igual que se usa pisote, entre amigos, pero no tiene el mismo significado.
Es de Bayona? nunca lo escuché.
EliminarVou votar unha man, se non parece mal con algunhas palabras segundo o que vou atopando no diccionario
ResponderEliminarPues claro, lo agradezco!
Eliminarchambón (RAG) (feminino: chambona) adxectivo Que fai as cousas mal ou sen xeito. É unha costureira ben chambona.
ResponderEliminar► SINÓNIMOS atrapallado, chafallas, chafalleiro, chafullas, chafulleiro, chambrón, fozón, maravalleiro, marfalleiro, trafulqueiro, trangalleiro, trapalleiro, zarangalleiro, zarapalleiro
Tamén substantivo Non me gusta nada como traballa ese albanel, é un chambón.
► SINÓNIMOS chafallas, chafalleiro, chafullas, chafulleiro, chambrón, fulero, maravalleiro, marfalleiro, trafulqueiro, trangalleiro, trapalleiro, zarangalleiro, zarapalleiro
los borraré. Gracias
Eliminarchambonada (RAG) substantivo feminino Cousa mal feita ou feita sen xeito. Isto non pode ser, é unha chambonada; faime de novo o traballo.
ResponderEliminar► SINÓNIMOS cerellada, chafallada, chafullada, chapuza, maravallada, marfallada, trangallada, trapallada, zarampallada, zarangallada, zarapallada
Casacú (Panisse 1977). Scylliorhinus stellaris (L.), Alitán: A Guardia. Etim. De origen desconocido. La palabra tiene apariencia de ser compuesta de un segundo elemento, cu 'culo', y otro que desconocemos si se trata de cazar (casar porque es una localidad de seseo) o casa. Hay indicios de que se trata de lo segundo puesto que este pez no se destaca por sus costumbres cazadoras. Siendo lo segundo, la unica hipótesis que se nos ocurre para justificar la denominación es la de que se oculte en sus guaridas retrocediendo de culo; lo cual, naturalmente, deberá ser comprobado. Habría una tercera posibilidad: que se tratara de un catalanismo, caçacucs 'cazagusanos' que semánticamente tendría justificación en su costumbre de alimentarse de crustáceos y moluscos.
ResponderEliminarColo. (Leandro Carré Alvarellos (1979): Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, A Coruña, Moret) s. m. Cuello. V. Pescozo.
ResponderEliminar____ ____ Regazo. No colo, en brazos, en el regazo.
____ ____ Dar colo, echar un líquido en una botella u otra vasija sin que se derrame nada por fuera.
En Baiona se utiliza a segunda acepción
Chinero. (RAE) 1. m. Armario o alacena en que se guardan piezas de china o de porcelana, cristal, etc.
ResponderEliminarEn galego é Chineiro
Cascabeleiro (RAG) (feminino: cascabeleira) adxectivo [Persoa] de carácter alegre e de pouco xuízo. Anda cun mozo cascabeleiro que coñeceu nunha festa.
ResponderEliminarCroque (Panisse 1977): Cardium edule (L.), Berberecho
ResponderEliminarMarisco parecido a la venera pero más pequeño' (A. O., reg. en Teis). El nombre vulgar debe corresponder al n. científico de Cardium edule (L.).
Aparece tamén rexistrado en Vigo, Cangas do Morrazo ou Bueu
Me sorprende, creí que estos nombres eran sólo de Baiona.
EliminarChalana (pequena embarcación para ir buscar o barco a boia, ou que fai de auxiliar)
ResponderEliminar