viernes, 2 de enero de 2015

Empiezan por I ...


iba a aquelar, iba a faser, iba aconteser… (e nun fixo nada). Esta retahíla se usa para ridiculizar e ilustrar as botaduras de un bocazas fanfarrón/ona que alardea de hacer, traer… esto, aquello y lo de más allá y al final todo se queda en nada. 

¡igualito, igualito; ni quitarle ni ponerle! Se dice con sorna en castellano, burlándose de alguien que compara dos cosas o dos personas entre sí, que no tienen parecido alguno ni nada en común.

inda cortaba o jañote ...! / inda me deixaba cortar o pescoso…! Se usan indistintamente para chinchar a alguno e incitarlo a que luche por conseguir algo necesario que le cuesta (inda cortaba o jañote que Fulano fora capás de sacar o carné de condusir e eu no!). Se busca como ejemplo y para retarlo a algún inepto, simple o mediocre, que sí lo hizo.

índa está o jato na lareira! fig. Simboliza la miseria. No hay alimentos, por eso está o jato na lareira, porque ésta no se utilizó, no se cocinó en ella.

…inda lle janas a Fulano que... (se cita el asunto). Cuando uno de los nuestros carece de determinada virtud que uno anhela para él, se usa esta frase para echárselo en cara, comparándolo con alguien que sí la posee (nun fai chavo de traballo …; inda lle jana a José que fai de todo na casa). Otro dicho paradójico que expresa con ironía lo contrario de lo que parece. (V. nun faser chavo de traballo).

inda nun vai desta...! (refunfuño). 1. Cuando todo son contratiempos y uno no da terminado un trabajo, tarea o labor. 2. Si un asunto cualquiera se prolonga en el tiempo y no se da resuelto o concluido. 3. Al esperar impaciente por alguien que no da llegado.

 

inda se ha de mirar máis! Expresa incredulidad y asombro
 
índa se a de oír máis! Igual a la anterior, pero evidentemente al escuchar. Es sinónimo de o que hay que oír!…

inda topas as pisadas quentes. Reproche dirigido a un familiar- conviviente callejero, cuando nada más llegar, anuncia que se va (marcho / vaite, vaite... que índa topas as pisadas quentes!).
   
inventalas no aire. Mentir más que hablar (pero de donde sacou iso?... esta muller invéntaas no aire).

ir a matar o porco. fig. 1. ir un grupo de personas a enfrentarse y/o a agredir a un chiquillo o a alguien que está solo e indefenso (seica vandes a matar ó porco…!?). 2. Al ver esa situación en una película (van a matar o porco!).
 

ir a por os bancos. 1. Se dice que vai a por os bancos (ironía), la persona que acude con mucha anticipación a cualquier evento, acto, celebración … (pero a donde vamos tan sedo?, vamos a por os bancos!). 2. llegar el primero (eres a primeira, ves a por os bancos). 

ir a Vijo por ver Cangas. Ir a resolver un asunto, realizar una gestión, etc., y, por un motivo u otro, volver sin haberlo hecho. En definitiva, ir pa nada (estaba serrado; fun a Vijo por ver Cangas). 

ir (a vivir) pa debaixo do palco (da palma). Se utiliza como símbolo de ruina económica, miseria, pobreza e indigencia. Se "augura" en situaciones de derroche, de falta de sentidiño a la hora de administrarse o en cualquier otro contexto que encaje (ela que derroche ben, que despóis van pa debaixo do palco). (V. faser cruces na boca).

ir como quien te leva ó matadeiro. Ir a contra gusto, forzado (teño que ir, pero vou como quien me leva ó matadeiro / vai como quien-o leva ó matadeiro). (V. nun hai pernas que me leven).
 
ir de bieiteiros / andar de bieiteiros. Ir de juerga, ocio, esparcimiento, diversión, viaje … (mañán nun estou, vou de bieiteiros).

ir de boreo / andar de boreo. fig. Ausentarse de la casa, callejear; divertirse, distraerse o entretenerse en la calle … (nun está…, debe andar por aí de boreo). Es prácticamente igual al anterior, ir de bieiteiros

ir de burro e vir de albarda. fig. No lograr resolver un asunto, más que nada por la incompetencia, torpeza o mala gestión propias. La razón y propósito de su uso son, esencialmente, llamar burro a quien le ocurre (foi de burro e viu de albarda).

ir de luto polo tío puto. Cuando comentan o preguntan si una persona está de luto porque va vestida de negro y la respuesta es negativa (no va de luto), se encasqueta el dicho que, según el contexto, puede ser expresado de forma despótica, de burla o broma (vai toda de nejro…(?) / irá de luto, polo tío puto).


ir dilín dilón. fig. Morir, fallecer (en alusión al toque de campanas) (fuma como un carreteiro, como nun-o deixe, vai dilín dilón). 

ir en xela (andar). Salir desabrigado (nun tes un jabán pa por, que andas en xela?).

ir fasendo fu como os jatos. fig. Ir protestando frenético, refunfuñando, fungando…tras un más o menos pequeño altercado, roce, bronca, contratiempo … (que lle pasou, que iba fasenfo fu como os jatos? / levou que rascar, foi fasendo fu como os jatos!). (V. levar que rascar).    


ir ó tacho. Arruinarse (metéronlle tantos pufos, que o pobre foi ó tacho).


ir pa detrás do Aral fig. Morir, fallecer (como nun te cuides… nun tardas nada en ir pa detrás do Aral). Por si alguien lo ignora, el cementerio está detrás del Aral. (V. ir dilín dilón).


irse do barbo. 1. Irse de la lengua (aviseille que nun dixera nada, e xa se foi do barbo!). 2. alardear, presumir, fantasear... (bueno, bueno..., nun te vayas tanto do barbo!). 

ir / vir ás des de últimas. Con retraso, a la última hora (dille que é un cuarto de hora antes, porque siempre ven ás des de últimas, tarde, mal e arrastro). Es una crítica a la impuntualidad.  

ir / vir corrido, -a. (unha persona). 1. Ser echado de una localidad o lugar con cajas destempladas (xa viu corrida dalá, nun-a queren en ningún sitio / o te portas ben o vas corrido eh!). 2. “Huir” de un lugar a causa del frío, calor o cualquier situación molesta o fastidiosa (viñemos corridas da Palma; había un frío! …).

isco. Porción muy pequeña de algo, chisco, pizca (díjote que nun quero comer!; dame solo un isco para probalo). Es sinónimo de chisco.

 

iso é unha ferrería. Cualquier hecho o situación no muy decorosa o decente (dis que cada fillo é de un pai...; iso é unha ferrería!).
Nota: “A Ferrería”, hasta hace muy poco, era el barrio chino de Vigo (quizá quede aún algún vestigio). 

isto é un dalle dalle! Expresión socarrona para meterse con el dueño o beneficiario del negocio, insinuando que el asunto es muy lucrativo, que hay abundancia de trabajo, de clientela (si es marinero, abundancia de pesca) y pingües beneficios.

isto é unha mina! (Ídem).
 
isto é un maná! (Ídem).
 
isto mata (o reventa) cabalos! 1. Se dice, por ejemplo, al ingerir una bebida alcohólica muy fuerte, un vino malo y peleón, un alimento con mucho picante... (puagh... isto mata cabalos!  2. Al realizar un esfuerzo o trabajo pesado, etc., etc.  (isto reventa cabalos!). (V. quien tal bebe!).
 
isto si nun é embromar parés. Cuando de forma disimulada y sutil dicen o hacen algo fastidioso, molesto o abusivo, como si tomaran a uno por tonto. Ej., que alguien se te cuele en una cola; que desnuden a un santo para vestir a otro... (ten jrasia o conto!; isto si nun é embromar parés). (V. ten jrasia o conto).






















No hay comentarios:

Publicar un comentario