viernes, 2 de enero de 2015

Empiezan por S ...





sabe a quien ten / sei a quien teño / sabe a quien teño.  Hace alusión al conocimiento que tiene una persona de otra que le es muy cercana; para mal (defectos) y para bien (virtudes) (e ti, para que dixeches nada?, sabes a quien teño… [sabe que se cabrea por todo, se va a enfadar] // xa llo tuvo que ir a meter no cu; menos mal que el xa sabe a quien ten [se fía de ella]). Es semejante a xa se sabe conque bois aro (pero en ese caso solo se refiere a lo negativo).
 
sabe a vida de Caín o conose a vida de Caín. Dícese de la persona cotilla que se entera de la vida de todo quisque (anda a levar e a traer, conose a vida de Caín!). (V. reportorio sarajosano).    
 

sacalo do ollo. fig. Madrugar (para chejar sedo, hai que sácalo do ollo).

sacar codillos. fig. 1. Entretenerse y perder el tiempo en tonterías, en chorradas, muchas veces para escaquearse de las obligaciones (ai Dios mío, estou feita unha vajamunda, cantos codillos saco!). 2. Matar el tiempo en cualquier cosa mientras estás a la espera de algo (que fajo…? Tou sacando codillos mientras espero). (V. faser que fájamos, o demo cando nun ten que faser).

sacarlle (a un) os pecados do corpo. fig. Con astucia y sutileza tirar de la lengua, sonsacar (xa sabía eu!, xa lle está a sacar os pecados do corpo!). (V. confesar).

sacarlle (a un) un ollo da cara. fig. Adelantarse a coger algo a lo que otro ya se le había “echado el ojo”. Puede ser un pastel, un bombón, un pincho, una prenda de ropa, o cualquier otra cosa (xa me embromaches!, sacáchesme un ollo da cara).

sacudir a cajalla. fig. Espabilar, desperezarse, activarse, menearse…. (veña levántate, vai sacudindo a cajalla!). 1. Se utiliza para animar a quien está apático, perezoso, ocioso…2. Y para alentar a alguien que está triste, decaído, deprimido… (a ver, anímate, sacude a cajalla!)

sachado e mondado. (V. panear y peneirar(encántanlle os jrelos, pero por nun limpialos, nun-os quer. Tes que darllo sachado e mondado!). 

sacholo. Sacho pequeño más bien para jardinería. 

safandó. (de safar). Se usa para meter prisa (veña, veña…, safandó!). Es sinónimo de sáfate
Nota: safar. Terminar, acabar, concluir, resolver, estar listo y arreglado… 

safar a papeleta. fig. Escurrir el bulto, librarse de un compromiso o apuro (ela o que quería era safar a papeleta).

safarrancho de combate. fig. Desorden, desorganización, caos… (menudo safarrancho de combate tendes aquí! ).

saltar como un mascato. fig. Dar grandes saltos. (V. chimparse como un mascato).  

saltar polo corcho.  fig. 1. Quedar exento de culpa o castigo; no ser cazado tras una travesura, gamberrada o delito (salvouse!, colleron ó incauto do amijo, e el saltou polo corcho). 2. Escaquearse de un trabajo (eu nun sei como se safa, pero siempre salta polo corcho).

salú!  e forsa no cu! 1. Se exclama cuando alguien estornuda. 2. Y al brindar.

sámajo. 1. Carne blanca no comestible que tienen en su interior algunos crustáceos, como el buey, centollo, lavañeira…). (V. crustáceos). 2. Se usa también sámajo para referirse a la carne bajo la uña; por lo menos en el contexto del siguiente ejemplo (que dolor!; cortei a uña tan arrente que chejei a o sámajo).

Sambertolameu. San Bartolomé. En algunas localidades gallegas dicen Samertolameu.

San Blas, co cu para atrás. Un chascarrillo con rima sin más. Puede darse, por ejemplo, cuando se exclama por costumbre S. Blas! si alguien tiene un golpe de tos porque se atraganta (igual que ¡Jesús! cuando alguien estornuda). Si la persona que lo pronuncia no lo dice completo, cualquier otro suele hacerlo.

sancarellas. Anteojeras. Pieza que se pone a una caballería en los ojos para que vean sólo hacia adelante. (de Bahiña).

sangarandangarandangarandiña o que nun come nun ten barrijiña /
sangarandangarandangarandá o que nun come nun ten barrijá.
Canción infantil. Sentada con el bebé sobre las piernas, se entona al tiempo que se taconea meneando al pequerrecho arriba y abajo al ritmo de la cantinela.
 
sango. Zango, muslo de las aves, principalmente del pollo. 

sangolear. Menearse un líquido en su recipiente y derramarse (nun enchas tanto o balde que te vai a sangolear). 
Nota: Cuando las mujeres iban a por agua a la fuente, volvían con el caldero o balde lleno de agua sobre la cabeza (apoyado éste en un redullo). Si el agua sangoleaba se ponían pingando. Para evitarlo o aminorarlo, colocaban sobre el agua unas hojas de verdura. Como en Sta Liberata había árboles plataneros, las que pasaban de camino por allí solían utilizar para este menester sus hojas (por ejemplo, las de "Corea" para ir a la fuente "da Laxe").
 
sangre de chínchara, ser, ter. (m. f.) Según el contexto, se puede usar como sustantivo o calificativo. 1. Persona que parece no tener sangre en las venas, pachorrenta, con cuajo… (pero sangre de chínchara..., apúrate que vas a chejar tarde!). 2. Carente total de amor propio o dignidad (nada la hiere), fría, insensible, indolente … (tiña que ter sangre de chínchara para nun me encomodar!).  
 
san Joderse naseu en viernes! Esta expresión se utiliza cuando alguien siente o piensa que lo quieren fastidiar (o cuando lo cuenta). Viene a ser algo así como vasme a joder ti a min …

San Pentello, san Pentello, esta noite durmín no cortello; viu un rato e roeume a punta do sapato.


Sansón. (m. f.). Se encasqueta a cualquiera que haga un gran ejercicio de fuerza sin pedir ayuda (a ver Sansón, nun-o fajas ti sola que te axudo eu). (V. Juan forsudo).

Santa María / morreu miña tía / dáballe papas / nun-as quería / dáballe leite / cómo lambía! Chascarrillo recitado con cierto ritmo y entonación solemne, emulando de cierta forma un entierro.
       
Santana. “Insulto” indefinido. Se aplica a cualquier mujer de broma, por meterse con ella llamándola por un nombre que no sea el suyo.

sapata. Llamamos zapata al casacú seco. (V. casacú).

sapatitos. (Zapatitos). Fueron las primeras embarcaciones deportivas o de recreo que se vieron por aquí. Supongo que le llamaban así por su forma y pequeño tamaño.

sapatitos. Es llamado también sapatito el molusco conocido en otros lugares por: peneira, abulón, oreja de mar (por tener forma de oreja), carne de pez, caracol marino, seis ojos, oreja de Venus... Y hasta, lapa burra o señorita.

sapitú del baratillo. Cualquier clase de género, material, producto... de baja o mala calidad, baratija. (V. borralla 1, brosa, farracatino y reboutallo).

sarapallo. 1. (Porse como un). Pingando, calado hasta los huesos por la lluvia, o por cualquier otro incidente con agua (chovía como Dio-la botaba!; púxenme como un sarapallo!). 2. (Ir como un). Zarrapastroso, bandallo (nun te da verjonsa ir así?; arrejlate un pouco que vas como un sarapallo).  

 
sargento de caballería (m. f.). Grado militar que se “otorga” a la gente de fuerte carácter, antipática, déspota, autoritaria, dominante, dictatorial (pobre home que a leve..., menudo sargento de caballería!). (V. cabalo de Miranda 1).

 
sarrapalloso, -a. Zarrapastroso, sucio, andrajoso, desaliñado… 

se acabó lo que se daba, con pimienta y ensalada. Cualquier cosa y en cualquier circunstancia cuando se termina algo (otra más de nuestra generación castellanizada).

seada. Se usa seada para referirse al hueco o seno que se forma bajo la ropa a la altura del pecho y sirve para ocultar algo ahí, sobre todo la fruta que se manga del árbol (juárdao ben na seada / iñó… que seada de fruta levas! ).

sear. Ciar, remar hacia atrás.

sedía. Acedía (pez). 

sefiní carolí! ¡Se acabó!, ¡se terminó! (cualquier cosa o situación).(V. finito de clo!).

seica me queres joder!? / seica me jodes!? Ambas frases expresan incredulidad y sorpresa al escuchar algo inesperado, sorprendente, desconcertante…

seica tes medo que te caia o tellado (da iglesia) enriba?  Frases de este estilo se utilizan para vacilar, bromear, chinchar… a los amigos o familiares que nunca van a misa ni frecuentan la iglesia (debe ter medo que lle caia o tellado enriba…).

seica te toquei nunha tómbola...!? Cuando toman a uno por el pito del sereno y se es víctima de burlas, bromas de mal gusto, faltas de respeto, etc.

seja-los dentes. Se dice que ciegan los dientes ciertos alimentos sobre todo los ácidos o amargos porque producen sensación áspera y sensibilidad dental muy molesta (cómeo ti!, que está verde como as hervas e séjame os dentes). (En gallego esa desagradable sensación se llama denteira)

sentella! / sentellón! / sentellona! Es un “cariñoso insulto” que se dedica con simpatía, básicamente a los niños (caíches?, ven aquí sentellón que te levanto!). (V. hijo de siete).

señorito/a del culo cagado. Irónicamente señorito (que señorita? señorita del culo cagado!). Se aplica principalmente a la gente de fuera que vienen aquí dándose pompa. (V. coñorito).

señorito Cusco. 1. Dícese del hombre que va guapo y elegante, como un pincelín (mi ma.… que elegante!; pareses o señorito Cusco). 2. Y de aquel que vive ocioso como un señorito (alá iba o señorito Cusco de paseo; nun hay vida como a del). 3. Se usa también de broma como apelativo indeterminado (nun miraches por aí ó señorito Cusco?).

Nota: O Cusco fue un personaje bayonés. Dado que le llaman señorito y lo ponen como modelo de elegancia, posiblemente haya sido todo un caballero con clase.


sepos. 1. Llamamos cepos despectivamente a las piernas (más que nada los muslos) gordas y macizas. 2. Y a los dedos encallecidos por el trabajo, brutos, rudos, gruesos.


ser a ave do frío. Se achaca a la gente muy friolera (pero muller, siempre estás afriaxada, eres a ave do frío).

ser a chave da rabia. (m. f.). Ser agarrado, tacaño, avaro...

ser a flor da maravilla. Dícese de la persona delicada, achacosa, de frágil salud (eres como a flor da maravilla muller, siempre estás encataplasmada!). (V. encataplasmado).

ser como a peste / ser como a peste bobónica. Ser mala persona (ten cuidado que é como a peste bobónica). Se atribuye con frecuencia a los niños “malos” (este crío é como a peste!).

ser como o dios de Borreiros. (Véase nin vou alá nin fajo falta ) (é como o dios de Borreiros, nin vou alá nin fajo falta).

ser de rapar e peitear. Ser mala persona, difícil, conflictiva, peleona (ten cuidado con ela, que é de rapar e peitear).

ser de rasa calé. Ser mala gente, de mala ralea, de mala casta (nun me justa nada esa xente, son de rasa calé!) Como de tal palo tal astilla, pero quizá más despectivo). 

ser distintos como do viño á ajua. Ser diferentes entre sí dos o más personas afines. Se pronuncia al hablar de ellos, de su carácter, sus valores, su físico… y compararlos (nun se salen nadiña, son o día e a noite, diferentes como do viño á ajua).

ser do puño serrado. Despectivamente, ser de izquierdas. 

ser esjarradiño a … fig. Ser idéntica o muy parecida una persona a otra (como se sale ó pai!... é esjarradiña a el!). Es similar a bendita sea la rama que al tronco sale.
 
ser fillo/a de portas abertas. Se aplica a la gente que deja la puerta abierta continuamente (serra esa porta oh, que pareses fillo de portas abertas!).

ser fillo/a do corasón. En teoría es un término que reprocha y afea la supuesta predilección de un progenitor por uno de sus vástagos en detrimento de los demás; sin embargo, casi siempre se dice en un contexto bromista, sin acritud (xa se sabe que esa é súa filliña do corasón). Es sinónimo de ser el ojito derecho

ser fillos de bendisión. Ser muy buenos hijos (a verdá, nun teño queixa deles, son fillos de bendisión!). 

ser libre como o peneireiro. fig. 1. Ser total y plenamente libre. 2. Estar libre y sin compromiso. 3. Con ironía, si alguien no lo es y se comporta como tal (¡ale, viva la vida!…, ela é libre como o peneireiro!).
 
ser listo/a como un cuello bravo. Es sinónimo de ser listo como un allo.
 
ser máis raro/a cá merda dun jato (una persona). Ser rara, difícil, complicada.
 
ser máis raro/a cás patatas. (Ídem). 

ser máis raro/a có nabicol. (Ídem).

ser máis raro/a que sacarlle pelos do cu ó demo. (Ídem).
 
ser máis vajo/a que Bartolo. Bartolo era un personaje del TBO, cuya característica era su vagancia.

ser máis vello que andar a pé. 1. Noticia, información costumbre... que no es novedad, que ya se conoce (iso xa se sabe muller, é máis vello que andar a pé). 2. Cualquier cosa vieja o antigua, de muchos años: un objeto, casa, situación (iso é máis vello que andar a pé).


ser o carro da pasensia. (m. f.). 1. Ser más lento que una tortuga; calmoso realizando tareas; tardón para salir de casa, etc. (nunca se safa, é o carro da pasensia!). 2. Se aplica de forma positiva a aquel que posee dicha virtud (que pasensiña ten…, é o carro da pasensia!). (V. pasiente pexado).

ser o demo burlón. (m. f.). 1. Dícese del adulto o niño divertido, travieso, ocurrente, chistoso, etc. 2. Se usa además para calificar a una mala persona (é o demo burlón!).

ser o demo cos cornos. (Ídem).
 
ser o demo en campaña. (Ídem).
 
ser o demo en pintura. (Ídem).

ser (o pareser) a ave do frío. Se achaca a cualquier persona friolera (pero muller, siempre estás afriaxada, eres a ave do frío / xa pareses a ave do frío).

ser os chotis da risa. Partirse de risa (que ben o pasamos…!; foron os chotis da risa!). (V. andar a tombos).

ser porco de mal medrío. Se dice que lo es, la gente que no engorda por mucho que coma (nun sei como nun enjorda, co que come…! / é porco de mal medrío).

serra a sancristia que te sale o monajillo. Es una graciosa forma de advertir a alguien, que lleva la petrina abierta.

serradela. Cierta especie de gusanos marinos que se crían en las rocas del mar y sirven de cebo para la pesca.

serro. Llamamos serro, a la línea de escamas duras que tienen los jurelos en el lomo (nun lle quitaches o serro a os xurelos…).

ser Santa Clara. Ser sincera, clara y franca (eu nun ando con tapujos, eu son Santa Clara!).
 
ser un braso de mar. fig. 1. Persona fuerte, vigorosa y con gran capacidad de trabajo. 2. En ocasiones se dice con ironía cuando es todo lo contrario, el personaje es un gandul.

ser un conas. Se dice del hombre que tiene por costumbre entrometerse en temas de mujeres (métese en todo, é un conas!). Sobre todo, al que cuestiona, controla e intenta mangonear los quehaceres domésticos de su mujer. (V. coneiro). 

ser un espíritu de contradisión. Persona que siempre, por sistema, lleva la contraria en todo.

ser unha chispa. fig. Dícese de la gente rápida, veloz, rauda (pero xa estás de volta!? eres unha chispa!). 
 
ser unha rara fijura. (V. calfurrias).

ser unha vaca de leite. (m. f.). Ser dadivoso, espléndido (todo lle parés pouco pa darte, é unha vaca de leite). (V. farturento y farturiño).      
                                      
ser un mariñeiro de narís. Ser un marinero como la copa de un pino, muy competente y experimentado. El ejemplo es un marinero, pero se aplica a cualquier otro oficio o profesión.

ser un pau de vira tripas. Ser muy delgado, -a.

ser un peido sin cheiro. Dícese de la gente sin gracia, sosa, insulsa… (V. desorado).

ser un porco desajradesido. (m. f.). Ser una persona desagradecida. 

sete couros. Nombre que daban antiguamente a una herida infectada, en el talón del pie. Se decía que era causada por haber pisado en el mismo sitio donde se restregó una burra.

si así o quer, así o vai a ter. Cuando tras un roce o malentendido uno intenta mantener una relación amistosa y cordial, pero la otra parte persiste en una actitud rencorosa y hostil.

si é máis feo nun nase! Expresión despectiva hacia alguien atribuyéndole un defecto en grado superlativo, es decir, que no puede ser peor (feo, parvo, raro, malo, torpe, burro...) (nun fai nada ben, si é máis burro nun nase!).

siempre está coa espada levantada. 1. Se dice de la persona muy suspicaz, que siempre está a la defensiva, arremetiendo y sacando las uñas por cualquier cosa (nun hai quien lle dija nada, siempre está coa espada levantada). (V. batallón).
  
siempre está (o estás) de punta. / Pa embromar a quien prejunta. Se dice la primera parte cuando alguien está sacando punta a todo, a la defensiva y atacando; y se remata con la segunda que es de broma. En ocasiones, la segunda parte la dice el que “siempre está de punta”, cuando la expresión va dirigida directamente a él (quizá para quitar hierro al asunto). (Es parecida a la anterior).

siempre paja a lavañeira de pelos! fig. Siempre pagamos los mismos, los tontos, los pagotes..., es decir, paga Juan Pueblo. (V. pajote).

siempre ten o as pa matar ó tres! Dícese de la persona lengoreteira y contestona que, en una discusión o debate tiene todo en la punta de la lengua para rebatir al otro, siempre tiene que quedar por encima de él; siempre tiene que ganar y tener la última palabra (nunca calas, siempre tes o as pa matar o tres!). (V. lengoreteiro).

 siempre ten que aboyar como o aseite! (Ídem) 

siéntate y espera, que de pé te vas a cansar! La primera parte (en castellano), es más que probable que fuese extraída de una canción del mismo título y muy popular de Manolo Escobar del año 1960, añadiéndole a continuación que de pé te vas a cansar. (V. nun te falta un peso).
 
si eres china, ¡toma arrós Catalina! Aunque no lo parezca, es otra forma más de mandar a paseo (mira…, vai á merda! Sabes o que teño pensado?, si eres china, ¡toma arrós Catalina!). Así es la versión completa, pero se solía abreviar y casi siempre se decía sólo ¡toma arrós Catalina!; o “en chino” (versión completa o fraccionada) ¡toma alós Catalina!

si estás aburrido/a péjate un tiro. Remedio que puede recibir cualquier incauto que manifieste estar aburrido.

si estás aburrido/a tírate ó mar. (Ídem). 
  
si é un can trábame! Cuando uno se pasa un buen rato buscando un objeto y de repente se da cuenta que lo tiene delante, a la vista. (téñoo diante e nun-o miro; si é un can trábame!).

si foras ó atún… Se emplea en diversas situaciones: para calificar a alguien de vago; en medio de una discusión-broma donde las personas se “chinchan” entre sí; otra forma más de mandar a paseo, etc. (anda home anda...; si foras ó atún…).

sigue la masurca! Se expresa con rabia cuando uno desea que alguien deje de dar la tabarra y no hay forma de que lo haga. Por ejemplo, se quiere dar por zanjado un debate, discusión o polémica, y después de pedir por activa y por pasiva que no sigan, hacen caso omiso y continúan con el mismo tema (nada... sigue la masurca!).

si hubera un corcho... Se dice con retranca cuando surge un pequeño problema o un contratiempo y algunos señalan el objeto necesario para la solución, pero nadie se ofrece ni mueve un dedo para ir a buscarlo. 

si lle pudera trabar, trabáballe. 1. Manifiesta rabia, coraje, impotencia… hacia la persona que lo generó. 2. Si me pudera trabar, trabábame. Cuando somos nosotros quienes lo provocamos y vemos la rabia en el otro.   
         
… si llo botas a un porco nin o porco to quer. 1. Se aplica a cualquier alimento en malas condiciones, a una comida asquerosa, etc. 2. Su uso más habitual y simpático es aplicarlo a algún órgano o parte del cuerpo, feo, enfermo, con algún problema… (teño estas uñas que da asco miralas; si llas boto a un porco, nin o porco mas quer). 

si me calo nun-o dijo! Cuando alguien “lee la cartilla” y lo mandan callar (xa te podías calar!… / Si me calo nun-o dijo!). 

si me dan unha puñalada nun voto sangre! Cuando se recibe “un golpe bajo”, algo que deja a uno helado, impactado, dolido, ofendido… (V. quedar bolado y quedar dun barreno).

si metera a lengua no cu!... Se expresa con enfado cuando un/a “boca chancla" compromete a alguien o lo mete en líos por hablar de más y contar lo que no debe.   

simplisio (m. f.). Simplón, torpe (pero ro de simplisio...!). (V. pisote).

 

sinco tripas. fig. Dícese del hombre enclenque, esmirriado, poca cosa, un mequetrefe (si muller que sabes quien é; aquel home baixiño que parés un sinco tripas...). (V. chuvidiso, enjanido, esbirrio, mingurrias y nicricas).


si nun cheja estírase! Se replica si alguien dice que la comida es poca y no llega. Sobre todo, si es porque se presenta de improviso un comensal más (e chejará para todos? / Si nun cheja estírase!).


si nun é tanta verdá…! Es una especie de juramento cuando alguien necesita que crean su versión de los hechos, su verdad, su relato. A la expresión se añade una barbaridad cualquiera, por ejemplo, si nun é tanta verdá, que nun mire o sol que me está alumbrando!

si nun fora que hai Dios…! Se exclama con rabia cuando se es víctima de una injusticia o de cualquier tipo de daño o atropello, acompañando una amenaza y como introducción a ella. O sola, como una amenaza en sí misma.

si nun jana empata!, el, ela. (V. siempre ten o as pa matar o tres y siempre ten que aboyar como o aseite(ti, si nun janas empatas!).
 
si o diran… Su traducción literal sería: “si lo dieran…” (que rao de vestido lle pon á nena…?; nun lle pode comprar un como Dios manda? / Si o diran…). La expresión tiene retranca, quiere decir que (lo que sea) lo querría si fuese gratis o de regalo.

sipote. 1. Miembro viril. 2. Cualquier cosa, objeto, aparato, elemento… que obstaculiza y tiene poca o nula utilidad (que fai aquí este sipote que nun sirve para nada?). 3. Por la similitud en el nombre, a veces (raramente) se utiliza como sinónimo de pisote (véase).

… si quién te mandou vir viñera… Reproche que uno se hace a si mismo por haber hecho algo de lo que se arrepiente (ai Paruquiña, Paruquiña... si quién te mandou vir viñera...).

si quixo entender xa pudo… (otra persona). Se refiere a una indirecta que le dejó caer. 

sirilo. Se califica como tal a quien duerme poco (este rapás nun durme nada, é como un sirilo). (V. o tardo).

sirrar. Dar pequeños tirones a la liña de pesca llamando la atención del pez para que pique. 

siscar / siscarse. 1. Irse, disolverse, marcharse (siscarvos por aí oh... ). 2. siscado. Esparcido (recolleme todo iso, que tes todo siscado por aí!). 

sísí nonó. 1. Lo hace la gente prudente y discreta que evita manifestar su opinión por no meterse
en líos, diciendo sí o no a todo según convenga. 2. Hay quien lo ve como un defecto y lo usa con malicia, casi como un insulto (aí vai, sísí, nonó). 3. Andar como una malva, complaciente, sin llevar la contraria en nada para evitar conflictos y enfados (tes que andar sísí nonó, si non hai jerra). (V. andar amén amén).

si supera quién inventou o traballo, pejáballe un tiro. Es un eufemismo para decir que alguien es muy vago.   

si te conto a miña vida choras! 1. Cuando se meten con uno bromeando sobre su buena suerte, lo bien que le va la vida...2. Al escuchar las quejas y penas de otros (es algo así como, y yo más) (mira, cala a boquiña, que si te conto a miña vida choras).

si ten muito que o roia! Se expresa con rabia al criticar el comportamiento ofensivo recibido de otra persona; atribuyendo su arrogancia o soberbia a una supuesta riqueza o poder adquisitivo.

si tes fome roe nunha perna! Esta es la respuesta "borde" que recibe a veces algún pobre incauto que dice estar hambriento (está feita a comida?, teño unha fome…! / Si tes fame roe nunha perna!).
Nota: Fame / fome. Hambre, lo decimos de las dos formas.

si tes sede, mexa na man e bebe. Y esta cuando alguien dice tener sed. (V. bebe ajua que fai boas mosas). 

si tienes frío, métete en la cama de tu tío; si tienes calor, métete en la cama de Nuestro Señor. Otra chorrada más de la generación castellanizada.

sivalveira. Nombre que se da al acebo. Antiguamente se usaba para hacer escobas. 

sóbranme cartos e fáltanme visios. Chascarrillo con sentido semejante a será por dinero...    

sobra papel, que dixo don Abel! 1. (Ídem). 2. Bronca irónica cuando alguien lo derrocha y malgasta (como si le sobrara) encendiendo las luces innecesariamente, etc. (V. ala… as mantas que voen!). 3. 
Con humor en un reparto o compra masiva donde la gente protesta por temor a que no llegue. 

solo Dios e eu…! Solo Él conoce mis penas, mis angustias, mis problemas… 

solo me acordó del/a cando vou ó retrete. Muestra desprecio o indiferencia total hacia la persona en cuestión 1. Dicho en primera persona se pronuncia con rabia, pues alude a un enemigo, adversario o a alguien con quien se tiene mala relación (nun me importa nada; solo me acordó de ela cando vou ó retrete). 2. Cuando se atribuye a otros se hace como critica, por menospreciar a quien se supone deberían querer y respetar (querlle comarea…; solo se acorda del/a cando vai ó retrete). 

somos pobres e parvos! Lo decimos cuando alguien sufre un agravio (un atropello, una injusticia, la desidia o pésima atención en la administración, etc., etc.), porque lo aguantamos todo en lugar de defender, reclamar o exigir nuestros derechos (a culpa témola nos, somos pobres e parvos!). 
 
(son) señales de su muerte. Expresión jocosa con fingida sorpresa y retranca. Cuando una persona hace algo inusual en ella o deja de hacer lo que tiene por costumbre. Un par de ejemplos: que haga algo en favor de los demás cuando es egoísta y poco amiga de ayudar; acostarse temprano siendo que siempre trasnocha (como se deitou tan sedo?, señales de su muerte).

soñar con mortos, señal de vivos. Significa que quien sueña con muertos, en breve tendrá noticias de vivos. 

sóplame neste ollo! Al tiempo se abre el ojo con ayuda del dedo índice. Quiere decir que lo que te está contando no te lo tragas. 

sorraballo (m. f.). 1. Alguien sin valía, un don nadie, marginal, servil… 2. Persona a la que dan un trato vejatorio, denigrante… En este caso, un ejemplo sería la Cenicienta (fun o sorravallo de todos, e ora pájanme asi…).

sorrerí, sorrerá… Con sorna, es una forma sutil de llamar hipócrita y zorra a una persona.

soy de Vijo y no lo niejo, y lo dijo con mucha arrojansia. 1. Mofa, por ejemplo, cuando alguien habla castrapo. 2. De cachondeo si hablan de Vigo, o si alguien dice que vive o es de allí. 

subela. Apelativo crítico, malicioso y burlón. Se aplica a la mujer a la que le gusta ser el perejil de todas las salsas, ser la novia en la boda, el niño en el bautizo y el muerto en el entierro. Por lo cual se mete en todos los fregados; se apunta, colabora y participa en toda actividad, evento, solemnidad, ceremonia, etc. (está en todo, é unha subela). (V. perete). 
 
subirse a vena alteria. fig. Tener un arrebato de ira, trastornarse, “cruzarse los cables” (a ver como llo dises, que ensejida se lle sube a vena alteria). 

subirse ó poleiro. fig.1. Enfadarse. Se utiliza la expresión, sobre todo, cuando alguien le da os alaudos a la persona cabreada y esta se crece y se afianza en su postura (nun lle dijas nada que inda se sube ó poleiro). (V. dar os alaudos). 2. subirse a un lugar alto (que fas aí, subida ó poleiro? ...). 3. Tener chulería, ser presuntuoso, jactancioso… (últimamente ten muito cuento, súbese muito ó poleiro…).
 
sudar como un camello. Sudar muchísimo. 

suesta. Gorro de material impermeable que llevaban los marineros a la mar cuando había mal tiempo para protegerse de la lluvia. Formaba parte de la roupa de ajuas.

sufres vida? Pois tira da cadena! Expresión sarcástica dirigida a quien se guasea y mofa de algo nuestro, ya que parece que le fastidia porque le provoca envidia. Se podría añadir o sustituir por parés que te jode…).

sulevarse. Alterarse, cabrearse, irritarse, enfadarse, encolerizarse … (…e nun lle dijas nada que inda se suleva!). 
FAM. sulevado, -a. (andar..., vir..., estar...) (debe ir a luna pa riba, que anda sulevada). Es similar a estar levado do demo. (V. debe ir a luna pa riba…).  

sulimán. fig. Alimento o bebida pésimos, de mal sabor, mala calidad... (que é isto...!? parés sulimán!).  

sulú (zulú). fig. Persona huraña, arisca, túzaro (nun lle fala a nadie, é un sulú).

súmballe! Expresión de asombro. Ej., al conocer el elevado precio de algo (súmballe pa o viaxe! ).

sumir / sumirse. Reducirse el tamaño o volumen de algo; achicarse, encogerse (bota bastantes patatas que ó fritilas sumen muito). (V. arrebatarse).

surrichar. 1. Con retranca, apoquinar, pagar, abonar, soltar dinero…(que surriche, que surriche… que ten muitos cartos). 2. También se utiliza como sinónimo de rezumar).

surtir. Se emplea como sinónimo de untar en su sentido más negativo (sobornar) (anda de planchona porque lle surte ben).

suspiras vida? Pregunta sarcástica a alguien que suspira; sobre todo si lo hace en modo irónico-reproche.








































































































































































5 comentarios:

  1. 398. Sarrán. (Constantino García González (1985)) m. var. de serrán.

    Serrán (RAG) substantivo masculino Peixe da familia dos lábridos, de cores variables, que presenta dependendo de cal sexa a especie, manchas en lugares ben definidos do corpo. Cada especie de serrán ten as manchas en distintos lugares do corpo. ► SINÓNIMO vello

    Sarrán. (Panisse (1977)). Ctenolabrus suillus (L.), Tabernero: Cambados. Etim. v. serrano.

    sarrán Symphodus melops (L.), Porredana: Mogor id. dud.), A Guardia, Ribeira (id. dud.). Etim. Serrano

    sarrán 'un pez como la faneca. Azul y muy pintado' (SARMIENTO, Catálogo). Es probablemente el Symphodus melops (L.).

    sarrán Symphodus tinca (L.) [= Labrus tinca ], Peto: P. CRESPO (reg. en O Grove), ABUÍN.

    sarrán 'pez que se pesca en los mares gallegos con los aparejos "beta", "chincha" y otros' (E. R., F. G.). Symphodus tinca (L.).

    sarrán 'gobio' (A. O., reg. en A Guardia). Es probablemente el Gobius niger (L.)

    ResponderEliminar
  2. 403. Serradela. (RAG) substantivo feminino Planta herbácea anual da familia das leguminosas (Ornithopus sativus), de follas imparipinnadas, flores rosadas ou brancas e froito en legume. A serradela aprovéitase para forraxe.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Aquí se le llama a un gusano de mar que se emplea como cebo para la pesca. Mi padre que era marinero la recogía en las rocas del mar .

      Eliminar
  3. 405. Serrasón

    Cerrazón (RAE) (De cerrar).

    1. f. Oscuridad grande que suele preceder a las tempestades, cubriéndose el cielo de nubes muy negras.

    ResponderEliminar
  4. 407. Sipote

    Cipote (RAE) (De cipo).
    1. m. Mojón de piedra.
    2. m. Hombre torpe, zonzo, bobo.

    ResponderEliminar