jabán. Abrigo (pon o jabán raparija, que hai muito frío).
jabexo, -a. Persona muy primitiva y rústica, palurda, tosca, ordinaria, inculta…
jadellas. Dícese del pelo despeinado, encrespado, enmarañado,
enredado… (esas jadellas?!... Peinate
un pouco que vas toda enjadellada!).
FAM. Enjadellado.
jado vacuno. fig. Gentuza, chusma, plebe (nun sei como se xunta
con ese jado vacuno).
jafar. Reñir, amonestar, abroncar, “poner a
caldo" (eu nun lle dijo nada, pa que
me jafe…).
jaldrán. Vago, gandul.
jaldrana. Despectivo, mujer poco juiciosa, amiga de fiestas y jaranas, callejera (nun ten sentidiño ningún, é unha jaldrana!).
jaleante, -a. 1. Persona que siempre está metida en
líos y disputas. 2. Que gusta
mucho de fiestas, juergas, jaleo...
jamar. fig. Enfadar, cabrear (nun se tiña porque jamar que nun foi para tanto). (V. sulevarse, sulevado).
FAM. jamado, -a. Enfadado, cabreado (nun sei que lle pudo pasar, que anda jamada).
jamela. Gamela. También
llamada vasía (vacía), es una tradicional pequeña embarcación de pesca, de la ría de Vigo, originaria de Bayona.
janar o día. Paradoja. Tener una pérdida de carácter material: extraviar
dinero o algo de valor; que se te averíe un electrodoméstico; que se rompa un objeto
caro; etc., etc. (acabo de janar o
dia!: perdín a cadena de ouro!).
jancha xa! (¡engancha ya!). Cuentan, dicen… que cuando
a algunas chicas (con poco éxito por ser poco agraciadas) las sacaban a bailar, respondían así de ufanas al tiempo que se agarraban al chico con ahínco. Lo más probable es sea un chiste o una leyenda urbana.
janduxo. Costura o zurcido improvisado y, en teoría provisional, hecho de cualquier forma para salir de un apuro (estoulle metendo un janduxo a este mandil que se me acaba de romper).
FAM. Enjanduxar.
D. galego: ganduxo.
Costura de puntadas longas feita nunha tea antes da costura definitiva.
jarabe de pico. Piquito de oro, verborrea, labia, elocuencia (ten un jarabe de pico!…). Se aplica mayormente con connotaciones negativas.
jarabullo. 1. Dícese de las cosas
pequeñas. Sobre todo, se atribuye a los pequerrechos
(meu jarabulliño pequeno…!) 2. Leña
menuda (podíamos ir ó monte a buscar uns
jarabullos).
jarafollas (m. f.). Cantamañanas, informal, irresponsable, charlatán, mentiroso, … (janas que tes de faserlle caso a ese jarafollas).
FAM. jarafulleiro. (nun te fíes dela que é unha jarafulleira).
jarnelas. Son las
branquias o agallas del pescado.
jarsei. Jersey.
jaspachada (de jaspacho). Chambonada, chapuza.
FAM. jaspacheiro, -a.
jaubicho (m. f.). 1. Adulto de pequeño tamaño, bajito. 2. Niño pequeñajo, pequerrecho. A éstos se adjudica con particular cariño
(meu jauvichiño pequeno! …). (V. jarabullo 1).
jeba.
Mujer
guapa, despampanante, un peperete (iñó que jeba...!).
jerula… Se pronuncia entre niños, o de adultos a críos para provocar envidia (♫ jerula, jerula… mira que teño…♪). Es sinónimo de ajoar (véase), se utiliza exactamente igual.
jobernicho (de joberno). (m. f.). Apelativo satírico. Se aplica a la persona que se pirra por mandar, mangonear, gobernar y controlarlo todo.
jódase boticario! Se exclama asustado
en el momento que se barrunta un peligro, huyendo y abandonando la situación.
jodechinchos. Gente que viene de fuera y se aprovecha o se lleva lo
nuestro.
jodicar. J*der, fastidiar, embromar
(sabes que me jodicaches ben?).
FAM. Jodidela (e ora que fasemos…? menuda jodidela!).
joldra. Marejada,
que puede ser moderada o fuerte. (V. ballouco).
joma. Llamamos goma al apresto que traen de
fábrica algunos tejidos, especialmente las sábanas.
jomitar. Vomitar. Algunas personas dicen esjomitar
(que amareada estou…, vou a esjomitar).
Josefiña corta as uñas. Va dirigido con pitorreo a alguien que se come las uñas.
joyero, -a. Dícese de la
persona agarrada, tacaña, avara y que va siempre a lo más barato. (V. a do fío nejro).
joyo. fig. Irónicamente bicoca, ganga, oportunidad (foches ás rebaixas, pero eu nun miro que compraras ningún joyo).
jraxumada. De forma despectiva,
grasa (
que daño me fixo a comida… Tiña tanta jraxumada…!).
Juan forsudo (m. f.). Se aplica a alguien que hace alarde de
una gran fortaleza física (moviendo solo un objeto muy pesado, por ejemplo), sin
pedir ayuda o sin aceptarla (pero como
nun avisas Juan forsudo que te axudaba eu!?).
… Juan o Bicho, saliu do cono da nai e meteuse no nicho. Se echa mano de este chascarrillo (fragmento de un cuento) para aconsejar, recriminar o criticar a una persona que no disfruta de la vida; que no trabaja para vivir, sino que vive para trabajar (ti fas como Juan o Bicho, que saliu …).
juardar a chave no postouro. Esconder la llave.
juardarlle cara o juardar ausencia (ó novio o home). Estaba
mal visto que la novia (ya no digamos la esposa), saliese con las amigas a
pasear, al cine, al baile, a las fiestas de la villa, etc. mientras el novio
estuviese ausente, en la mili, en la mar... Guardarle cara o ausencia consistía
en eso: privarse de hacer salidas lúdicas o de ocio.
judío, -a. fig. 1. Desalmado,
desconsiderado (que judía eres!… traer a esta
criaturiña sin durmir, caíndo co sono…).. 2. Codicioso, usurero.
jueso palomo. Llamamos así, al hueso de la parte
baja o inferior de la espalda, base de la columna vertebral, coxis (caín de cu..., teño un dolor neste jueso
palomo...!).
juesos de plis plas. fig. Huesos frágiles, delicados, enfermizos (
como me doe este corpiño…, teño estes juesiños de plis plas).
jueves, dame o pataco que me debes. No tiene un significado
especial. Se recita porque rima, cuando suena la palabra jueves o si preguntan
qué día es y la respuesta es esa (hoxe é
jueves, dame o pataco que me debes).
julepe. 1. Puede ser un timo, que te den gato por liebre (menudo julepe me meteron!). 2. Un marrón, aunque no precisamente el color (deben de pensar que son parvua, porque todos
julepes me caen a min).
julir. Con retranca, comer, tragar, jamar… (carai cómo jule!).
jurás. Es un pez.
jusmia. Se califica como jusmia a la mujer que tiene curiosidad
malsana y la fea costumbre de estar a la expectativa de todo lo que hacen los
demás como una espía, (V. nun perder
espetada 1 y ojear).
235. Gadella (RAG) substantivo feminino ► Forma máis recomendable: guedella.
ResponderEliminarGuedella (RAG) substantivo feminino Porción de pelo longo.
OBSERVACIÓNS: Úsase normalmente en plural Cortar as guedellas.
► CONFRONTAR greña, melena1
► Forma menos recomendable: gadella
238. Galerna. (RAE) (Del fr. galerne).
ResponderEliminar1. f. Viento súbito y borrascoso que, en la costa septentrional de España, suele soplar entre el oeste y el noroeste.
Galerna (RAG) substantivo feminino Vento moi forte do noroeste, que ocasiona fortes temporais na costa do Cantábrico. A galerna sorprendeunos cando recollían o aparello.
240. Gallifa. (X. L. Franco Grande (1972)) s. f. Artimaña, mentira para eludir una obligación o clase. Trampa en el juego. Alboroto, jaleo, ruido de niños jugando. Juerga, diversión; godalla.
ResponderEliminar