vacaloura. En castellano
ciervo volante, a vacaloura es un insecto parecido al grillo que abunda en
las carballeiras. Aquí se utiliza el nombre para insultar a una mujer (equivale
a vaga y/o gorda) (poufona, vacaloura!). (V. poufa).
vaca suísa. (Ídem).
vai a cajar de campo e trai a muestra
nunha tella. Una
forma “fina” de mandar a paseo a la gente que incordia, molesta y da la lata
(mira…, deixame en pas… Vai a…).
vai a criar caldeiriños. Se usa como reproche
cuando se deja un objeto en cualquier lugar “inseculá seculoren”, dado que, por dejadez o pereza,
no se ordena en su lugar correspondiente (estes
papeles levan aquí un ano, van a criar papeliños).
vai a chorar a Cangas, que alí dante unhas
sapatillas.
Se dice de broma cuando alguien se queja por todo, básicamente por la economía,
el dinero…
Se
cuenta que el origen de esta expresión se debe a que, en Cangas “pagaban” con
unas zapatillas a las plañideras que acudían a los entierros.
vai a haber pau que revolve o ollo! 1. Amenaza maternal (fai o que te mandan, que vai a haber pau que revolve o ollo!). 2. Vaticina que se va a armar una gorda (cando se entere, vai a haber pau...!).
vai a levantarlle as caídas. La frase, que tiene connotaciones negativas, se expresa con una
mezcla de sarcasmo y rabia, cuando alguien hace algo que no es del agrado de
uno; como que vaya con cierta persona o acuda a determinado lugar sin que
haya necesidad, etc. (a que irá el alí? ..., vai a levantarlle as caídas).
vai a resar! Es una forma de mandar a paseo (deixame en pas, vai a resar!).
vai a tomar mate! (ídem).
vai enchendo o saco. Cuando se dice el/ela vai enchendo o saco, hace referencia a las ofensas y daños que la persona aludida causa y que generan en uno sentimientos negativos, odios, resentimientos y rencores, que son los que van llenando “el saco”.
vale máis que te teñan envidia que lástima.
varolo, valor. Es el moho y se dice de las dos formas. (V. friaxe).
veño a buscar traballo pa meu hirmán que está na cama. Hace alusión a una persona vaga. (V. es que como mi padre trabajó tanto…).
voute a estampar contra a parede!
vai a morrer / nun irás a morrer? Cualesquiera de
las dos versiones se suelen decir cuando alguien cambia de hábitos (hace
algo inusual o, por el contrario, no hace lo que tiene por costumbre) (como nun vendría hoxe á misa?, vai a
morrer / madrujaches muito hoxe, nun iràs a morrer?). (V. que milajre y (son) señales de su muerte).
vaia polas ánimas! 1. Cuando se da algo sin esperar nada a cambio. 2. Si se pierde la cartera o dinero. 3. Ante cualquier contrariedad de la vida.
vaia por Dios dixo ela, xa nun te manejas ben. Esta frase, como la gran mayoría, se puede decir en múltiples situaciones. Una de ellas puede ser aplicársela a sí mismo cuando las cosas no salen bien sino al revés, y uno se siente torpe, nulo, atontado…
vai a pór o juevo. Se dice cuando alguien echa mucho tiempo sentado o en el W.C. (pero inda estás así!? … Vas a pór o juevo). (V. debe estar botando un risón...).
vai a resar! Es una forma de mandar a paseo (deixame en pas, vai a resar!).
vai a tomar mate! (ídem).
vai con Dios! Cuando alguien
anuncia que se va. (V. Dios te vexa ir!).
vai con puntos e comas! Protesta socarrona. 1. Al ver como alguien a
quien esperas desde hace rato se toma las cosas con calma, va y viene, “saca codillos”
… (nunca se safa, vai con puntos e comas!). 2. Asimismo
y por el mismo motivo, si se demoran en un quehacer, ocupación o tarea (inda
nun acabaches?; parés a obra do Escorial, vai con puntos e comas!). 3.
Al ser incapaz de concluir un trabajo o faena porque se presentan trabas,
inconvenientes o contrariedades que lo dificultan (inda nun vai desta…, vai
con puntos e comas!). (V. inda nun vai desta y sacar
codillos).
vai de baranda. 1. Se dice cuando algo o alguien se retrasa. (a ver…, inda nun está iso?; vai de baranda…). 2. También de quien va de capa caída, en declive.
vai de lado! / vas de lado! Significa
que es más que suficiente; que le llega y sobra; que es más de lo que se merece
(ese nun to compro que é mui caro; si
queres cómprote éste, e vas de lado!). Es sinónimo de ¡vas que chutas! / ¡vas que
te matas!
vai enchendo o saco. Cuando se dice el/ela vai enchendo o saco, hace referencia a las ofensas y daños que la persona aludida causa y que generan en uno sentimientos negativos, odios, resentimientos y rencores, que son los que van llenando “el saco”.
vaille a dar a lata a un juardia! (V. vai a resar y colle o petate e mándate mudar).
vaille a prejuntar. Es
la respuesta a cualquier pregunta que uno pueda percibir como capciosa o
insidiosa (aunque no sea así). Puede expresarse con cierto despotismo, sarcasmo,
retranca… (a donde iba o teu home? / vaille a prejuntar!).
vaime a cabesa polo aire! Se exclama con gesto lastimero cuando
se tiene dolor de cabeza. Es similar a teño
a cabesa como un bombo.
vaime a faser unha ferida no cu… (ironía). Ordinariez
que se pronuncia cuando hacen algo con intención de ofender o dañar emocionalmente y a uno le resbala (faime unha ferida no cu / pensa que me fai unha ferida no cu).
vai pa o burro. Cualquier clase
de género que se valora poco, que apenas tiene demanda y se vende muy barato
(todo está caro; hasta os xurelos que iban pa o burro, están polas nubes).
vai por loura … Con sorna, va
para rato. Se usa para protestar por la tardanza en cualquier situación (en el
término de un trabajo, en la llegada de una persona, etc.) (siéntate y espera, que isto vai por loura).
vai por quien toca. Quiere decir que unas veces le
toca apandar a unos y otras veces a otros. Se exclama cuando alguien
se queja porque le toca. Es algo así como “¡aguanta!, antes le tocó
a otro/a” (nun te queixes, vai por quien toca).
vaitas a
pajar o corpo! / vaillas a pajar o corpo! / atas de pajar o corpo! 1. Recriminación cariñosa, consejo,
advertencia… por poner en peligro la salud; por ejemplo, por trabajar en exceso
(nun traballes tanto condenada, que atas
de pajar o corpo!). 2. Amenaza materna (deixa que veña…, vaillas a pajar o corpo!).
vale máis faser as cousas, que mandalas
faser de encarja!
Se dice con enfadado porque el que lo hizo, lo hizo mal, teniendo que acabar
haciéndolo uno mismo.
vale máis que te teñan envidia que lástima.
váljame Dios! ¡y la Virgen Santísima! Lamento medio en serio, medio en broma que manifiesta
hastío, cansancio, amargura…
vamos a comer e a deixar… (vas..., van..., vandes...). Con ironía cuando la comida es escasa (solo hai isto? ...; vamos a comer e a deixar…). (V. nin pa un dente).
vamos ó sine das sábanas blancas. Cuando alguien sugiere
ir al cine; de cine nada, ¡a la cama! (podíamos
ir ó sine… / vamos
sí, vamos ó sine das sábanas blancas).
van a darlle (o darte) un jalardón… Hace referencia
con socarronería a alguien que se esfuerza y se sacrifica haciendo “méritos”
trabajando más de la cuenta.
varolo, valor. Es el moho y se dice de las dos formas. (V. friaxe).
vas a levar, trinta con triteún! Es
la respuesta irónico-guasona que puede recibir todo aquel que pida algo. Significa
nada. Se da sobre todo entre madre e hijo/a (ti vai pedindo,
que vas a levar trinta con trinteún). Me recuerda al refrán contra el vicio de pedir, la virtud de no dar.
vas a levar un coso que nin miras o
camiño! Otra amenaza, básicamente maternal.
vas a levar un crebanoses / voute a dar un crebanoses. (V. vas a levar trinta con trinteún).
vas a levar unha tunda que vas a mexar por ti! (V. vas a levar un coso…).
vas a levar un
moquetaso! (Ídem).
vasía. Vacía. Otro nombre de la gamela. (vou a achicarlle ajua á vasía).
vasme a acabar co nombre! / acábanme co
nombre! Harto ya, cansado y agobiado de que lo llamen a uno constantemente (vándesme a acabar co nombre!).
vella é a roupa. Se replica si alguien
se califica a sí mismo (o a otros) de viejo. (V. bella en hermosura).
ven de novo! Se exclama con angustia, cuando en invierno se escucha desde casa el sonido del temporal, de la lluvia y el viento.
ven peixe como as barbas! Lo dicen los marineros si la pesca es abundante.
ven peixe como as barbas! Lo dicen los marineros si la pesca es abundante.
ventilarse. Se dice con sarcasmo cuando alguien se expone en lugares o situaciones donde se puede enfriar (como nun se vai a acatarrarar si se anda ventilando!).
ventiño da terra / ventiño da
Ramallosa. Dícese de ambas formas: aire o brisa muy
fresca cuando no es de norte, sino que viene de tierra, de La Ramallosa.
verde
Baredo (color). Verde hierva intenso.
verde como as herbas. 1. Se atribuye con
grima a cualquier alimento (sobre todo fruta), muy verde y ácido (nun comas iso raparija, que está verde como
as herbas!). 2. Cuando se ve “verde”
(difícil, lejana) la solución a un problema o contrariedad (uf…!; iso está verde como as herbas!).
verde como xeros. (Ídem 1) (nun hai quien lle meta o dente, está verde como
xeros!).
villa. Grifo (ábreme aí a villa da ajua oh).
vino Dios al mundo. De broma cuando suena la palabra vino (verbo o bebida).
Virbirijrasia. Se denomina según el caso (de broma, con lástima, con cordialidad…) a una mujer bonachona, indefensa, desgraciada (en el buen sentido de la palabra), o que está en inferioridad de condiciones con respecto a su entorno (onde andará Virvirijrasia, que xa hai días que nun-a vexo?).
vir con el de fora. 1. Llegar lanzado, excitado, apresurado,
exigiendo, atosigando (tranquilo!... Seica
ves con el de fora?). 2. Estar con el
de fora. Alterado, agresivo, picón, provocador (pódese saber que tes, que estás con el de fora?).
viril, estar como un, ser un, parecer un (m. f.). Apelativo mordaz que significa susceptible,
suspicaz, quisquilloso…Se aplica a cualquier persona de “mecha corta” cuando se
cabrea por una nimiedad (é como un viril, nun se lle
pode desir nada). (V. brumeiro e hinchado como un boto).
virjo pote. 1. (m. f.). Mismo significado que viril (xa te
dixen que nun lle prejuntaras nada, que é un virjo pote). 2. Dícese de la mujer cursi, tiquismiquis, mojigata, remilgada. (V. mística).
virse a ollo. Crecer, aumentar o medrar mucho y muy rápido. Puede referirse
a un niño, masa, planta… (como crese esta musiña, vense a ollo!).
viulle o leite ahora… / chejoulle o leite
ahora... Se emplea con retranca, como reproche o crítica cuando
alguien muestra simpatía y defiende a capa y espada a quien anteriormente
detestaba (doille muito o cu por Fulano; chejoulle o leite ahora! …). Es similar a chejoulle ahora, pero en este caso no se aplica a ideas, posturas, etc., sino solo a personas. (V. chejoulle
ahora…! y doer o cu por…).
vos de ajuardenteiro, -a. Se
dice de la voz ronca, que más que de beber aguardiente, es de fumador
empedernido (nun é que teña a vos tomada,
é que ten vos de ajuardenteira).
vou a miña vida, que a morte ven do
seu (ceo?).
Con un tono de pesar o amargura (comedia, o no), lo suele responder una persona
que se muestra afligida si le preguntan a dónde va.
voute a andar cos callos arredor! Como algunas otras
anteriores, esta y las siguientes, son frecuentes "amenazas maternales" (¡qué brutas!).
voute a por nun pico picón!
voute a por o cu quente!
voute a xuntar os juesos nun feixe!
vulto faturado. 1. Persona inútil,
nula, que no hace nada de provecho. 2. Ser ignorado,
anulado (debo ser un vulto faturado que
nin corte me dan). 28/5/23
No hay comentarios:
Publicar un comentario