si me dan unha puñalada nun voto
sangre! Cuando se recibe “un golpe bajo”, algo que deja a uno
helado, impactado, dolido, ofendido… (V. quedar
bolado y quedar dun barreno).
si metera a lengua
no cu!... Se expresa con enfado cuando un/a “boca chancla" compromete a
alguien o lo mete en líos por hablar de más y contar lo que no debe.
simplisio
(m.
f.). Simplón, torpe (pero ro de simplisio...!). (V.
pisote).
sinco tripas. fig. Dícese del hombre enclenque, esmirriado,
poca cosa, un mequetrefe (si muller que sabes quien é; aquel home baixiño que parés un sinco tripas...). (V. chuvidiso, enjanido, esbirrio, mingurrias y nicricas).
si nun cheja estírase! Se replica si alguien dice que la comida es
poca y no llega. Sobre todo, si es porque se presenta de improviso un comensal
más (e chejará para todos? / Si nun cheja
estírase!).
si nun é tanta verdá…! Es una especie de juramento cuando
alguien necesita que crean su versión de los hechos, su verdad, su relato. A la
expresión se añade una barbaridad cualquiera, por ejemplo, si nun é tanta verdá, que nun mire o sol que me está alumbrando!
si
nun fora que hai Dios…! Se exclama con rabia cuando se es víctima
de una injusticia o de cualquier tipo de daño o atropello, acompañando una
amenaza y como introducción a ella. O sola, como una amenaza en sí misma.
si nun jana empata!, el, ela. (V. siempre ten o as pa matar o tres y siempre ten que aboyar como o aseite) (ti, si nun janas empatas!).
si
o diran… Su traducción literal sería: “si lo dieran…” (que rao de vestido lle pon á nena…?; nun
lle pode comprar un como Dios manda? / Si o diran…). La expresión tiene retranca, quiere decir que (lo que sea) lo
querría si fuese gratis o de regalo.
sipote. 1. Miembro viril. 2. Cualquier
cosa, objeto, aparato, elemento… que obstaculiza y tiene poca o nula utilidad (que fai aquí este sipote que nun sirve para
nada?). 3. Por la similitud en el nombre, a veces (raramente) se utiliza
como sinónimo de pisote (véase).
…
si quién te mandou vir viñera… Reproche que uno se hace
a si mismo por haber hecho algo de lo que se arrepiente (ai Paruquiña, Paruquiña... si quién te mandou vir viñera...).
si quixo entender xa pudo… (otra persona). Se refiere a una indirecta que le dejó caer.
sirilo.
Se
califica como tal a quien duerme poco (este
rapás nun durme nada, é como un sirilo). (V. o tardo).
sirrar. Dar pequeños tirones a la liña de pesca llamando la atención del pez para que pique.
siscar / siscarse. 1. Irse, disolverse, marcharse (siscarvos por aí oh... ). 2. siscado. Esparcido (recolleme todo iso, que tes todo siscado por aí!).
sísí nonó. 1. Lo hace la gente
prudente y discreta que evita manifestar su opinión por no meterse
en
líos, diciendo sí o no a todo según convenga. 2. Hay quien lo ve como un defecto y lo usa con malicia, casi como un insulto (aí vai, sísí, nonó). 3. Andar
como una malva, complaciente, sin llevar la contraria en nada para evitar
conflictos y enfados (tes que andar sísí
nonó, si non hai jerra). (V. andar
amén amén).
si supera quién inventou o traballo, pejáballe un tiro. Es
un eufemismo para decir que alguien es muy vago.
si te conto a miña vida choras! 1. Cuando se meten con uno bromeando sobre su buena suerte, lo bien que le va la vida...2. Al escuchar las quejas y penas de otros (es algo así como, y yo más) (mira, cala a boquiña, que si te conto a miña vida choras).
si ten muito que o roia! Se
expresa con rabia al criticar el comportamiento ofensivo recibido de otra
persona; atribuyendo su arrogancia o soberbia a una supuesta riqueza o poder
adquisitivo.
si tes fome roe nunha perna! Esta es la respuesta "borde" que recibe a veces algún pobre incauto que dice estar hambriento (está feita a comida?, teño unha fome…! / Si tes fame roe nunha perna!).
Nota: Fame / fome. Hambre,
lo decimos de las dos formas.
si tes sede, mexa na man e bebe. Y esta cuando
alguien dice tener sed. (V. bebe ajua que
fai boas mosas).
si tienes frío, métete en la cama de tu
tío; si tienes calor, métete en la cama de Nuestro Señor. Otra chorrada más
de la generación castellanizada.
sivalveira. Nombre que se da
al acebo. Antiguamente se usaba para hacer escobas.
sóbranme cartos e fáltanme visios. Chascarrillo con sentido semejante a será por dinero...
sobra papel, que dixo don Abel! 1. (Ídem). 2. Bronca irónica cuando alguien lo derrocha y malgasta (como si le sobrara) encendiendo las luces innecesariamente, etc. (V. ala… as mantas que voen!). 3.
Con humor en un reparto o compra masiva donde la gente protesta
por temor a que no llegue.
solo Dios e eu…! Solo Él conoce mis penas, mis angustias, mis problemas…
solo me acordó del/a cando vou ó
retrete. Muestra desprecio o indiferencia total hacia la
persona en cuestión 1. Dicho en primera persona se pronuncia con rabia, pues alude a un enemigo, adversario o a alguien
con quien se tiene mala relación (nun me importa nada; solo me acordó de ela cando vou ó
retrete). 2. Cuando se atribuye a otros se hace como critica, por menospreciar
a quien se supone deberían querer y respetar (querlle comarea…; solo se acorda del/a cando vai ó retrete).
somos pobres e parvos! Lo decimos cuando alguien sufre un agravio (un atropello, una
injusticia, la desidia o pésima atención en la administración, etc., etc.), porque
lo aguantamos todo en lugar de
defender, reclamar o exigir nuestros derechos (a culpa témola nos, somos pobres e parvos!).
(son) señales de su muerte. Expresión
jocosa con fingida sorpresa y retranca. Cuando una persona hace algo inusual
en ella o deja de hacer lo que tiene por costumbre. Un par de ejemplos: que haga
algo en favor de los demás cuando es egoísta y poco amiga de ayudar; acostarse
temprano siendo que siempre trasnocha (como
se deitou tan sedo?, señales de su muerte).
soñar con mortos, señal de vivos. Significa que quien sueña con muertos, en breve tendrá noticias de vivos.
sóplame neste ollo!
Al tiempo se abre el ojo con ayuda del dedo índice. Quiere decir que lo que te está contando no te lo tragas.
sorraballo (m. f.). 1. Alguien sin valía, un don nadie, marginal, servil… 2. Persona a la que dan un trato vejatorio, denigrante… En este caso, un ejemplo sería la Cenicienta (fun o sorravallo de todos, e ora pájanme asi…).
sorrerí, sorrerá… Con sorna, es una forma sutil de llamar hipócrita y zorra a una persona.
soy de Vijo y no lo niejo, y lo dijo con mucha arrojansia. 1. Mofa, por ejemplo, cuando alguien habla castrapo. 2. De cachondeo si hablan de Vigo, o si alguien dice que vive o es de allí.
subela. Apelativo
crítico, malicioso y burlón. Se aplica a la mujer a la que le gusta ser el
perejil de todas las salsas, ser la novia en la boda, el niño en el bautizo y
el muerto en el entierro. Por lo cual se mete en todos los fregados; se apunta,
colabora y participa en toda actividad, evento, solemnidad, ceremonia, etc. (está en todo, é unha subela). (V. perete).
subirse
a vena alteria. fig. Tener un arrebato de ira, trastornarse, “cruzarse los cables” (a ver como llo dises, que ensejida se lle sube a vena alteria).
subirse
ó poleiro. fig.1. Enfadarse. Se utiliza la expresión,
sobre todo, cuando alguien le da os
alaudos a la persona cabreada y esta se crece y se afianza en su postura (nun lle dijas nada que inda se sube ó
poleiro). (V. dar os alaudos). 2. subirse a un lugar alto (que fas aí, subida ó poleiro? ...). 3. Tener chulería, ser presuntuoso,
jactancioso… (últimamente ten muito
cuento, súbese muito ó poleiro…).
sudar como un camello. Sudar muchísimo.
suesta. Gorro
de material impermeable que llevaban los marineros a la mar cuando había mal
tiempo para protegerse de la lluvia. Formaba parte de la roupa de ajuas.
sufres vida? Pois tira da cadena! Expresión sarcástica dirigida a quien se guasea y mofa de algo nuestro, ya que parece que
le fastidia porque le provoca envidia. Se podría añadir o sustituir por parés que te jode…).
sulevarse. Alterarse, cabrearse,
irritarse, enfadarse, encolerizarse … (…e nun lle dijas
nada que inda se suleva!).
FAM. sulevado, -a. (andar..., vir..., estar...) (debe ir a luna pa riba, que anda sulevada). Es similar a estar levado do demo. (V. debe ir a luna pa riba…).
sulimán. fig. Alimento o bebida pésimos, de mal sabor, mala calidad... (que é isto...!? parés sulimán!).
sulú (zulú). fig. Persona huraña, arisca, túzaro (nun lle fala a nadie, é un sulú).
súmballe! Expresión de asombro. Ej.,
al conocer el elevado precio de algo (súmballe pa o viaxe! …).
sumir / sumirse. Reducirse el tamaño o volumen de algo; achicarse, encogerse (bota bastantes patatas que ó fritilas sumen muito). (V. arrebatarse).
surrichar. 1. Con retranca, apoquinar, pagar, abonar, soltar dinero…(que surriche, que surriche… que ten muitos cartos). 2. También se utiliza como sinónimo de rezumar).
surtir. Se
emplea como sinónimo de untar en su sentido más negativo (sobornar) (anda de planchona porque lle surte ben).
suspiras vida?
Pregunta sarcástica a alguien que suspira; sobre todo si lo hace en modo irónico-reproche.
398. Sarrán. (Constantino García González (1985)) m. var. de serrán.
ResponderEliminarSerrán (RAG) substantivo masculino Peixe da familia dos lábridos, de cores variables, que presenta dependendo de cal sexa a especie, manchas en lugares ben definidos do corpo. Cada especie de serrán ten as manchas en distintos lugares do corpo. ► SINÓNIMO vello
Sarrán. (Panisse (1977)). Ctenolabrus suillus (L.), Tabernero: Cambados. Etim. v. serrano.
sarrán Symphodus melops (L.), Porredana: Mogor id. dud.), A Guardia, Ribeira (id. dud.). Etim. Serrano
sarrán 'un pez como la faneca. Azul y muy pintado' (SARMIENTO, Catálogo). Es probablemente el Symphodus melops (L.).
sarrán Symphodus tinca (L.) [= Labrus tinca ], Peto: P. CRESPO (reg. en O Grove), ABUÍN.
sarrán 'pez que se pesca en los mares gallegos con los aparejos "beta", "chincha" y otros' (E. R., F. G.). Symphodus tinca (L.).
sarrán 'gobio' (A. O., reg. en A Guardia). Es probablemente el Gobius niger (L.)
403. Serradela. (RAG) substantivo feminino Planta herbácea anual da familia das leguminosas (Ornithopus sativus), de follas imparipinnadas, flores rosadas ou brancas e froito en legume. A serradela aprovéitase para forraxe.
ResponderEliminarAquí se le llama a un gusano de mar que se emplea como cebo para la pesca. Mi padre que era marinero la recogía en las rocas del mar .
Eliminar405. Serrasón
ResponderEliminarCerrazón (RAE) (De cerrar).
1. f. Oscuridad grande que suele preceder a las tempestades, cubriéndose el cielo de nubes muy negras.
407. Sipote
ResponderEliminarCipote (RAE) (De cipo).
1. m. Mojón de piedra.
2. m. Hombre torpe, zonzo, bobo.